Het is altijd een leuke categorie, de beste niet-Engelstalige film bij de Oscars. De selectie staat vrijwel altijd garant voor vijf topfilms. Toch zitten er af en toe twijfelachtige keuzes tussen. Neem de afgelopen editie, waar het bejubelde Intouchables niet werd genomineerd, maar het zeer middelmatige Kon-Tiki wel. Of nog erger: Departures, de abominabele Japanse winnaar uit 2008, die prachtfilms als Waltz With Bashir en Entre les Murs achter zich liet. Smaken verschillen natuurlijk, dus er zullen ongetwijfeld genoeg mensen zijn geweest die het gerechtvaardigd vonden dat het Poolse In Darkness vorig jaar werd genomineerd ten faveure van inzendingen als Le Havre, Pina en Terraferma. Maar dat de film nu pas in de Nederlandse bioscopen verschijnt, zegt misschien ook wel iets.
Het hoeft niet als wereldschokkend gezien te worden dat de Academy In Darkness nomineerde. Het is een soort film dat het goed doet bij het jaarlijkse prijzenfestijn. Politiek correct, veilig, met een alledaagse hoofdpersoon die onder erbarmelijke omstandigheden steeds meer in een heldenrol kruipt. Zo iemand die in een wereld vol slechteriken en onderdrukking in zijn eentje opstaat om voor de goede zaak te knokken. Against all odds, zoals vlaggenwapperende Amerikanen zouden zeggen. Voeg daaraan toe dat de film zich afspeelt tijdens de Tweede Wereldoorlog en die nominatie is zo raar nog niet. Maar In Darkness is ook een behoorlijk gezapige film. Met een speelduur van tweeënhalf uur had er meer ontwikkeling in mogen zitten.
Het waargebeurde verhaal werd in 1991 door Rob Marshall gedramatiseerd in zijn boek In the Sewers of Lvov, dat regisseuse Agnieszka Holland twintig jaar later als basis nam voor haar oorlogsdrama. Het speelt zich af in het bezette Polen van 1943. De stad Lvov ziet eruit als één grote sloppenwijk, waarin rioolwerker Leopold hard zijn best moet doen om te zorgen dat hij zijn gezin kan voeden. Een lucratieve kans dient zich aan wanneer hij een groep ondergedoken joden in het riool tegenkomt. Als zij hem geld geven, zorgt hij ervoor dat ze niet ontdekt worden. Pure business, maar dat idee begint geleidelijk meer te knagen bij Leopold.
Sterk aan In Darkness is dat hij de hoofdpersoon niet als heilige afschildert. Leopold handelt voornamelijk uit eigenbelang, wat goed te begrijpen is in een oorlogssituatie. Ook de grootste helden hebben hun tekortkomingen. Een mooie menselijke benadering van een bekend thema.
Het is alleen niet genoeg om een volle film op te kunnen leunen. Daarvoor had Holland toch ook meer diepte moeten halen uit de bijverhalen. Het drama wordt daarin nooit echt voelbaar, terwijl zich de meest verschrikkelijke dingen afspelen. De misère en onzekerheid onder de grond van de Poolse stad gaan zelfs routineus aanvoelen. Holland duikt met haar camera diep de smerige tunnels in, maar haar film blijft te veel aan de oppervlakte hangen.
