Regie: Max Salomon| Speelduur: 83 minuten | Jaar: 2023

Een tikje ironisch is het wel. Zahi Hawass vertelt dat hij vroeger archeologie haatte, omdat alle archeologen buitenlanders waren die Egypte misbruikten. Nu is het aan hem om als Egyptenaar het land trots te maken en de verloren gewaande piramide van Hoeni te vinden. Dat hij dit alles niet in zijn moederstaal maar in het Engels moet vertellen, voor een Netflix-productie, doet daar wel iets aan af. Onder de regie van Max Salomon levert dat wel een sprankelend visueel spektakel op. Het is tegelijkertijd de kracht en de zwakte van deze documentaire.

Kracht, want het is ongekend hoe goed het archeologiewerk van Zahi Hawass, en zijn tegenhanger Mostafa Waziri, in beeld worden gebracht. De camera heeft een betere plek dan wie dan ook in de opgraving. Zelfs in de donkere ondergrondse ruimten is de belichting belachelijk goed. De camera vliegt hoog over, of daalt juist af aan een touw om de diepte in te duiken. In tegenstelling tot in veel andere documentaires wordt er nauwelijks beeld besteed aan de mensen die de camera in praten. Hun tekst valt over cineastische shots van theekopjes die worden neergezet of een drukke werkplaats waar de bedrijvigheid bijna gechoreografeerd overkomt.

Op een gegeven moment roept dat vragen op. Hoe authentiek is deze documentaire eigenlijk? Het is allemaal soms net iets te gelikt. De gesprekken en vertellingen voelen niet als ruwe rotsen, maar als minutieus fijn geslepen eindversies van de tien takes ervoor. De camera is altijd op precies de juiste plek en de mensen weten altijd wat ze moeten zeggen. Meerdere betrokkenen vergelijken het proces voortdurend met Indiana Jones - wederom wat atonaal met het hele Egyptisch-chauvinistische thema. En met dramatische muziekjes, afgemeten zinnen en acrobatiek in het camerawerk probeert de documentaire zich dezelfde leren jack - en hoed - aan te meten.

Als gevolg gaat de documentaire meer over vage noties van mysterie en avontuur dan echt over archeologie. Er komen stukjes voorbij waar men ingaat op het conserveerproces, maar toch staat Zahi Hawass centraal, nogal een egotripper, terwijl hij bijvoorbeeld verwonderd een spelonk in het rotsgesteente in kijkt. Als er eindelijk een grote vondst wordt gedaan door Mostafa Waziri, een papyrusrol van negen meter lang met nieuwe hoofdstukken van het Dodenboek, zijn de implicaties groot. Maar de documentaire is, zodra de schat eenmaal is opgegraven, helemaal niet meer geïnteresseerd in de Egyptische cultuur en de beschaving waar hij in zit te wroeten.

De beelden van de Egyptische woestijn waren waarschijnlijk nog nooit zo mooi, en de intiem gefilmde blik op unieke opgravingen is een groot verkooppunt voor Unknown: The Lost Pyramid. Het hoge toneelstuk-gehalte en de oppervlakkigheid suggereren echter ook een zeker cynisme. Gaat het nou echt om Egypte en het krijgen van nieuwe inzichten, of gaat het er toch weer om voor de zoveelste keer Indiana Jones na te spelen?

Unknown: The Lost Pyramid is te zien bij Netflix.