Waar ligt de vrije wil in het plegen van verschrikkelijke daden? In de laatste film voor zijn dood poneert Boris Gerrets deze filosofische vraag. Dit doet hij door 'The Terrible Ones' te benaderen. Deze lugubere naam werd gedragen door een groep Angolese soldaten uit het 32e bataljon die Zuid-Afrika inzette in de oorlog tegen Angola en later in de townships ten tijde van de apartheid. Daarna werden ze afgedankt door Zuid-Afrika en kwamen ze in het dorpje Pomfret terecht. Gerrets benadert de veteranen, maar krijgt niets over hun tijd in het bataljon te horen. Daarop kwam hij op het lumineuze idee om de strenggelovige gemeenschap de laatste dagen van Jezus te laten naspelen.
De ex-soldaten nemen hun rol als apostelen van Jezus vrij serieus en hierop beginnen ze aardig te praten. Ze vinden het natuurlijk allemaal verschrikkelijk dat Jezus verraden werd door Judas. Het 32ste bataljon werd zelf echter ook vaak gezien als verraders. Niet alleen van Angola, maar ook die van de zwarte bevolking van Zuid-Afrika waar ze tegen vochten. Had Judas in zijn verraad een keuze? Veel van de mannen denken van wel, maar als naar hun eigen rol wordt gevraagd dan was er geen keus. Ze moesten orders opvolgen. Wat de schuldkwestie nog lastiger maakt is dat de meeste van de mannen gerekruteerd werden toen ze nog jonge tieners waren. Hierbij werden ze vaak onder dwang meegenomen om voor het bataljon te vechten.
Er komt een hoop pijn en trauma naar boven bij de oudgedienden. Ze pleegden de meest verschrikkelijke daden voor Zuid-Afrika en zijn daarna zelf bij het oud vuil in de ruïnes van Pomfret gezet. De meeste mannen zeggen dan ook nog slechts aan het wachten te zijn op de dood. Vol pijn denken ze niet meer iets uit dit leven te kunnen halen. De grens tussen slachtoffer en dader is dan ook een hele dunne bij deze getraumatiseerde groep mensen. Gerrets heeft met zijn interviews mooi deze innerlijke strubbelingen weten weer te geven.
Het verhaal van Jezus in de ruïnes van het vreemde spookstadje geeft een extra poëtische lading. Deze beelden zijn uitermate prachtig. Daarnaast biedt de film mooie momenten waarop het welbekende Bijbelverhaal overeenkomsten vertoont met het verhaal van de soldaten. Gaandeweg herken je steeds meer veteranen uit eerdere interviews in de rol van apostelen. Hun antwoorden op de vragen in combinatie met hun apostolische personage zorgen voor een mooie extra lading spanning.
Lamentations of Judas is misschien niet de makkelijkste film om in te komen, maar is de moeite uiteindelijk meer dan waard. Het is een mooi experiment dat de psyche achter gruweldaden blootlegt, vergelijkbaar met The Act of Killing. We komen uiteindelijk weinig te weten over de daden zelf, maar door de pijn die zo voelbaar gemaakt wordt, wordt al snel duidelijk dat deze soldaten de meest verschrikkelijke dingen hebben uitgevoerd. Deden ze dit uit vrije wil? Ze geloven allemaal wel in vrije wil, maar zeggen toch onder de nodige dwang gestaan te hebben in hun diensttijd en daar geen vrije wil gekend te hebben. De Romeinse soldaten die Jezus oppakten zouden hetzelfde gezegd kunnen hebben. Zit er kwaad in deze mensen of opereren ze onder een nog groter kwaad? De film stelt deze interessante vragen en geeft er geen eenduidig antwoord op. Een ding wordt wel duidelijk: dit kwaad is een veel te grote pijn en last voor de veteranen om de rest van hun leven te dragen.
