Alfonso Cuarón maakt geen films, maar cinematografische ervaringen. De Mexicaanse cineast is befaamd om het veelvuldige gebruik van zogenaamde 'long takes': een vaak minutenlang durend, ononderbroken shot, dat in hoofdzaak de intensiteit van zijn werk bepaalt. Kijken en luisteren is niet voldoende - de toeschouwer moet deelgenoot van de situatie worden. Hij moet de wanhoop en angst in elke vezel van zijn lichaam kunnen voelen. Bijvoorbeeld wanneer een groep dollemannen de achtervolging inzet op een zwangere vrouw in een auto (zoals in Children of Men) of als twee astronauten door een ongeluk op drift geraken in de ruimte (zoals in Gravity). Het nieuwste werk van Cuarón is minstens zo intens en beklijvend, maar het spektakel komt ditmaal voort uit alledaagse situaties.
Mexico-Stad - de geboorteplaats van Alfonso Cuarón - vormt het decor voor het plotarme Roma, dat zich laat gelden als een bloemlezing op de jeugdjaren van de regisseur. Misschien is het daarom extra opvallend dat de aandacht niet uitgaat naar een blank jongetje uit een middenklassengezin, maar juist naar een zwijgzaam dienstmeisje dat Cleo heet. Dagelijks staat zij in de patio de hondendrollen van de vloer te boenen. Wie op basis van die informatie denkt snelle conclusies te kunnen trekken over de insteek van het verhaal, begaat een fout. Roma is niet het zoveelste relaas waarin de gevoeligheden omtrent klassenverschillen worden uitgebuit ten faveure van het drama. Integendeel: de sociaal-maatschappelijke kloof tussen de personages wordt vroegtijdig gedicht tijdens een scène waarin het hele gezin gezamenlijk televisie aan het kijken is. Een liefdevolle omarming van een kind - zo krachtig kan een simpel gebaar zijn.
Met Roma openbaart Alfonso Cuarón zich meer dan ooit als een meesterlijke visuele verteller. Hij laat de beelden voor zich spreken. Dat klinkt misschien logisch voor een filmmaker, maar in de praktijk blijken maar weinig regisseurs in staat om zo veel zeggingskracht binnen de beeldkaders van hun film te proppen. Uitstekend voorbeeld is het openingsshot, waarin een betegelde vloer is te zien waarover iemand continu water aan het uitgieten is. Met elke stuwing van het water, lijkt het beeld - en daarmee het perspectief op de werkelijkheid - te veranderen. Net zolang tot er zelfs een vliegtuig in de weerspiegeling van het water verschijnt. Water en vliegtuigen zijn leidmotieven in Roma, maar het staat de kijker vrij om zelf associaties te maken en naar de betekenis te gissen.
Kalme camerabewegingen bepalen in hoge mate het ritme van de film. De camera observeert, meandert, en zoekt voortdurend naar kleine details die in de handen van Cuarón iets monumentaals krijgen. Ooit gedacht dat het nadruipen van natte kleding aan een waslijn zo wonderschoon in beeld gebracht kon worden? Zo zit Roma vol met momenten van grote en kleine verwondering. Altijd dicht bij de realiteit, maar soms ook met een surreëel randje. Bijvoorbeeld als tijdens Oud en Nieuw een bosbrand uitbreekt en een Amerikaan in een monsterkostuum te midden van alle tumult plotseling een potje begint te zingen. Cuarón verdient alle lof dat hij de kijker op dit punt dermate in vervoering heeft gebracht dat fronsende wenkbrauwen of scheve gezichten uitblijven.
Vanaf deze week is Roma op Netflix te zien, maar wie zich volledig wil laten meesleuren door Cuaróns meesterlijke sfeerschets van de seventies doet er goed aan om gewoon een bioscoopkaartje te kopen. Op het grote witte doek komt bovendien de wonderschone zwart/wit-fotografie beter tot zijn recht. Naast het feit dat Roma op technisch vlak verbluffend is, weet de film ook op sommige momenten te ontroeren. Een allesbepalende scène speelt zich af op een strand - hoor hoe de golven steeds luider beginnen te donderen - en heeft een onverwachte uitwerking op de dynamiek tussen de personages. Het is een verhaal over mensen die elkaar voor het eerst in hun leven leren beschouwen als de wezens die ze daadwerkelijk zijn. Zet een doos met tissues klaar.
