De prominente boom die in de achtertuin van Baldvin en Inga staat, doet in wezen niets verkeerd. Inderdaad, hij is wat aan de grote kant en veroorzaakt hier en daar wat schaduw tot ongenoegen van de buren, maar daar kan de boom toch niks aan doen? De flinke stam met daarbovenop zijn gebladerde hoed doet simpelweg z'n ding. De boom is zich van geen kwaad bewust. Hij bemoeit zich met niemand en staat nu eenmaal waar ie staat - in de tuin van Baldvin en Inga. Hoe onschuldig de boom op het eerste gezicht lijkt, in Under the Tree is hij de verwekker van een groeiende haat die heen en weer ricocheert in een burenruzie.
De IJslandse film onder leiding van regisseur Hafsteinn Gunnar Sigurðsson is aan de ene kant een aanklacht tegen burgerlijke zelfzuchtigheid. Het simpele gegeven van een overlast veroorzakende boom fungeert als een pienter startpunt waarmee Sigurðsson de snel geprikkelde burgerij anno nu weergeeft. Zodra iemands veilig afgeschermde privéomgeving, idealiter voorzien van vaatwasser, breedbeeldtelevisie en auto, ook maar lichtjes verstoord wordt, is het menens. Ergernissen stapelen zich binnen een mum van tijd op en er ontstaat ruzie. Een dynamiek die volgens Sigurðsson niet alleen voor buren geldt, maar natuurlijk ook daarbuiten, zoals mensen op straat, collega's en zelfs (buur)landen.
Dit is de ene kant van het verhaal in Under the Tree. De andere kant vertelt dat Sigurðssons personages getroebleerd zijn door oud zeer. Zo hebben Baldvin en Inga een zoon verloren (zijn lichaam is nooit teruggevonden) en kunnen hun buren, Konrad en Eybjorg, ondanks hun seksueel actieve relatie geen kinderen krijgen. Het zijn deze verborgen littekens die de momenten van gekwelde frustratie niet altijd kunnen onderdrukken. Zo kan het dat een voorzichtige opmerking over 'een boom die misschien weleens gesnoeid mag worden vanwege de grote schaduwen in mijn tuin' wordt beantwoord met een nét wat harder weerwoord met alle gevolgen van dien. Woede hoopt zich op en een slopende vete volgt.
Tot overmaat van ramp woont de andere zoon van Baldvin en Inga, Atli, weer thuis na een ruzie met zijn vriendin. Hij wordt ongewenst soldaat in een steeds grimmiger wordende oorlog tussen zijn ouders en hun buren. Atli denkt er het zijne van en vindt het prima om samen met zijn vader een oogje in het zeil te houden zodat hun boom koste wat het kost intact blijft.
Met talloze sluipende shots, fraaie close-ups en bijna goddelijk koorgezang verheft Sigurðsson de boom tot een mythisch object. In die zin is de vergelijking met een film als Adam's Apples (2005) snel gemaakt, omdat het verhaal in zijn zwart-komische hoedanigheid de boom niet alleen simpelweg 'een boom' laat zijn, maar ook een symbolische waarde toekent, ditmaal als aanstichter van het kwaad. Under the Tree is niet alleen een film over goed en kwaad, maar ook een film die laat zien dat goed en kwaad verborgen zitten in iedereen. Niemand is perfect, ook al doen onze fijngeknipte hegjes en mooie auto's dat wel vermoeden. Dus verwacht dat vooral ook niet van een ander en respecteer iemands gebreken, eerder dan ze te veroordelen. Met zijn kleine verhaal vertelt Under the Tree grote lessen.
Het geraamte van dit verhaal is zowel humoristisch als dramatisch. We lachen om de alledaagsheid van een burenruzie en vragen ons af waar het nu eigenlijk allemaal om draait, terwijl we tegelijkertijd een inkijk krijgen in de verholen drama's van de gekwelde hoofdpersonages. Zodra deze onderliggende tragedies elkaar treffen, spelen beide stellen elkaars persoonlijke letsel over een nietszeggende ruzie uit. Alsof een dergelijk ruzietje de perfecte gelegenheid biedt om eindelijk alles van je af te zetten, iets wat in het verleden nooit is gebeurd.
Sigurðssons film balanceert tussen humor en drama. Die wisselwerking wordt echter niet altijd even treffend blootgelegd. Het matte kleurenpalet (veelal veroorzaakt door de focus op het grauwe asfalt en de grijze stenen) en de realistische manier van filmen met veel beweging verliezen geregeld de grip op de humor. Het komische komt niet altijd los en vindt te weinig doorgang in de overwegend serieuze film, terwijl het script juist naar die humoristische momenten hunkert - het ultieme bewijs hiervan zijn de laatste paar seconden van de film. Verbazen en verwonderen doet Under The Tree in zijn huidige verschijning nog steeds. Want een simpele boom als veroorzaker van zoveel ellende, dat zou toch niet mogen gebeuren?
