Het boek Nooit Meer Slapen van schrijver Willem Frederik Hermans verscheen in 1966. Het werk werd vanwege zijn vertelstijl en nadruk op thematiek als niet te verfilmen beschouwd. Regisseur Boudewijn Koole bewijst met zijn bijzonder mooie en intelligente film het tegendeel. Centraal staat de jonge geoloog Alfred die bewijs zoekt voor de theorie dat de karakteristieke meertjes in het noorden van Noorwegen zijn veroorzaakt door meteorietinslagen.
Samen met zijn gids Arne en twee Noorse collegas onderneemt Alfred een trektocht door de Noorse wildernis. Dat gaat niet gemakkelijk, want Alfred voelt zich op meerdere manieren onzeker. Zijn vader, eveneens geoloog, overleed toen hij na een mislukte sprong in een spelonk viel. Het heeft invloed op zijn gemoedstoestand als hij zelf zulk gekkenwerk moet verrichten. Gek wordt hij sowieso lijkt het wel, want naarmate de tocht verder gaat, lijkt Alfred in desillusies te vervallen, mede als gevolg van de taalbarrière. Hij voelt zich hierdoor nooit helemaal verbonden met zijn Noorse collegas. Echte gesprekken voert hij niet met ze en daarom praat Alfred vooral tegen zichzelf.
Van die aankomende gekte wordt de kijker meteen aan het begin van Beyond Sleep deelgenoot. Koole kiest er namelijk voor te beginnen met een reeks verwarrende korte scènes. Daarna gaat de film verder vanaf het beginpunt en is het onderscheid tussen realiteit en fictie even lastig te maken. Dat Koole daarin slaagt is knap en het is iets wat hij voortzet in de gehele film. Alfred worstelt steeds meer met zijn gevoelens over zijn plek in de groep (die vrij oncommunicatief is) en met zijn beperkte expeditie-ervaring.
Dit speelt zich allemaal af tegen een bijzonder mooie achtergrond. Beyond Sleep is opgenomen op locatie in Noorwegen en in sommige shots word je overdonderd door de pracht van de natuur. Ook de geluidsmontage is van hoge kwaliteit; een paar momenten spelen zich bijvoorbeeld af in de buurt van een waterval, waarbij het geluid van het water flink de boventoon voert.
Knap aan de verfilming is ook het overbrengen van de thematiek van het werk van Hermans. Het boek draait onder meer om de menselijke zelfontwikkeling en communicatie. Beide themas komen uitgebreid voorbij. Zo wordt in de spaarzame dialoog gereflecteerd op het menselijk zijn en speelt taal een grote rol in het overkoepelende verhaal. De taalproblemen tussen Alfred en de Noren sluiten hem enigszins buiten de groep. Zijn toenemende geworstel met zijn eigen geestesgesteldheid maakt de boel er niet beter op. Reinout Scholten van Aschat brengt het allemaal feilloos en met volle overtuiging over. Een must-see, niet alleen vanwege de prachtige beelden die er een filmische ervaring pur sang van maken, maar ook vanwege de thematiek en het spel.
