Elk jaar is januari voor festivalgangers weer een spannende tijd. Langzaamaan worden de titels die op het International Film Festival Rotterdam gaan draaien bekend gemaakt. De echte fanatiekeling heeft van tevoren al een lijstje van films waarop hij of zij rekent of hoopt. Sommige van die verwachtingen komen uit bij de aankondiging van het volledige programma, andere niet. Vorige week werd die onthulling een dag eerder dan gewoonlijk gedaan, waardoor er een dag meer tijd was om te plannen en het programma te bestuderen voordat de kaartverkoop begon. Een goede zet van de organisatie, die hopelijk herhaald zal worden de komende jaren.

Vroeger ging ik net als iedereen braaf de Volkskrant bijlage met het programma halen. In de beginjaren was dat zelfs nog mijn eerste kennismaking daarmee, over enige voorkennis beschikte ik nog niet. Tegenwoordig kan het allemaal net zo makkelijk vanaf het internet, en daar staat dan per film nog meer info en trailers ook. Door elk jaar verslag te doen van het festival krijg je echter wel iets mee van de ins en outs van de programmering en dat schept verwachtingen.

Persoonlijk mis ik dit jaar vooral de nieuwste films van Johnnie To, Claire Denis en James Gray, zeker die eerste twee zijn in het verleden vaak op het festival aanwezig geweest (of althans hun werk). En Denis' Les Salauds sluit naadloos aan op de focus op Europese films dit jaar. Want er zijn maar liefst drie programma-onderdelen aan gewijd, allemaal met de naam 'The State of Europe'. De één zal hartstikke blij zijn met deze ruime blik op de hedendaagse Europese film, de ander snakt eerder naar de nieuwe Aziaat. Of uitdagende cinema uit Zuid-Amerika, Afrika of het Midden-Oosten. Het is natuurlijk allemaal te vinden op het IFFR. Ook de middelgrote Noord-Amerikaanse film heeft enkele vertegenwoordigers.

Her is daar één van. Vanavond wordt het festival daarmee geopend, net als vorig jaar met held Joaquin Phoenix in de hoofdrol (toen was het The Master). Een uitstekende keuze om de drieënveertigste editie van het IFFR mee te beginnen. In de nabije toekomst doe je een oortje in en praat je met je computer, die dan je mail voorleest. Phoenix is Theodore, een eenzame man in de nabije toekomst die zich niet over de relatie met zijn ex-vrouw heen kan zetten. Totdat hij een nieuw OS krijgt, een operating system, dat zo intelligent is dat het zich aanpast aan de wensen en behoeftes van de gebruiker. Dit revolutionaire computersysteem heet Samantha en past al snel zo goed bij Theo dat ze een relatie krijgen. Ze leert hem kennen doordat zijn hele leven al op zijn computer stond. Vervolgens ontwikkelt ze haar persoonlijkheid aan de hand van die gegevens en van wat ze via het internet over de wereld leert.

Dit concept is de basis voor een fascinerende film over relaties, communicatie en hoe moeilijk het is om werkelijk een connectie met een ander te maken. Zowel de voordelen als de nadelen (fysiek en mentaal) van deze virtuele doch echte relatie worden even eerlijk belicht. De futuristische mix van Shanghai en Los Angeles die de toekomstige metropool moet voorstellen is prachtig in beeld gebracht door de Nederlandse Hoyte van Hoytema, terwijl Phoenix weer een glansrol neerzet en Scarlett Johansson slechts met haar stem niet minder mooi werk levert. Als de openingsfilm een indicatie is voor de rest van het festival zitten we dit jaar weer gebakken.

[rating 4.5]

Kijk tijdens het festival op de speciale IFFR 2014 pagina voor meer verslaggeving.