De jeugd heeft de toekomst. Deze aloude stelling gaat zeker op voor de filmwereld, al is de toekomst er dan vooral één van hoge recettes. Elke studio in Hollywood hoopt op een nieuwe succesvolle franchise als Harry Potter, Twilight of The Hunger Games, waaraan flink verdiend kan worden. De jeugdliteratuur tiert welig en biedt een populaire en haast onuitputtelijke inspiratiebron voor vertaling naar het filmdoek. Het probleem is alleen dat de kwaliteit van de jeugdboeken en de hiervan afgeleide verfilmingen nogal eens te wensen over laat. Bovendien lijken veel ideetjes van elkaar geleend te worden, wat ten koste gaat van de originaliteit. Divergent, de debuutroman uit 2011 van Veronica Roth, is het volgende project dat eraan moet geloven. En omdat we zo van vergelijken houden: het werkje van de jonge schrijfster kan worden omschreven als een combinatie van Harry Potter en The Hunger Games met een toefje Philip K. Dick.
We belanden in het Chicago van de toekomst, waar de zwaar veranderde maatschappij is onderverdeeld in vijf facties, groepen met ieder een bijbehorende kledingvoorschrift. Persoonlijkheid, vaardigheden en ambitie bepalen in welke groep zestienjarige pubers belanden. De achtergrond van je ouders hoeft hierbij niet allesbepalend te zijn, al word je wel min of meer geacht de kant van je afkomst uit te gaan. De onverschrokken Beatrice 'Tris' Prior valt moeilijk in een hokje te plaatsen. In een test waaruit moet blijken waar ze het best past, komt Tris als Afwijkend uit de bus, een zeldzame uitslag die erop neerkomt dat ze in meerdere groepen zou passen en die je maar beter geheim kunt houden. Tijdens de Kiesceremonie, die sterk doet denken aan de sorteerhoed van Harry Potter, besluit Tris zich aan te sluiten bij de Onverschrokkenen. Al snel is ze onderdeel van een intensieve training waarin ze leert vechten, springen, rennen en andere gevaarlijke stunts moet uithalen. De ontberingen van de training vallen het heldhaftige meisje zwaar.
Het interessantste gedeelte omvat het eerste half uur, waarin nog veel onbekend is en uitgelegd moet worden. Een beetje schools en bedacht is het allemaal wel. We krijgen in hapklare brokken opgediend hoe het in de nieuwe wereld en een grotendeels verwoest Chicago reilt en zeilt. Het wordt echter ook omgeven door afgezaagde principes van een uitverkoren meisje annex buitenbeentje, het gevaar van conflict en lotsbestemming. Veel hangt hierbij af van de chemie tussen de mooie Tris en mooiboy Four, een trainer die zich aanvankelijk afstandelijk opstelt maar zich al snel persoonlijk tegen de opleiding van Tris aan gaat bemoeien. Welke kant het tussen de twee opgaat laat zich gemakkelijk raden. Hun vertolkers, de charismatische hoofdrolspelers Shailene Woodley en Theo James, krijgen zo alleen verrekt weinig substantieels in handen. De connectie tussen Tris en Four verhoogt het bakvissengehalte van een puberavontuur dat toch boven alles stoer en onpeilbaar probeert te zijn.
Plotmatig is het armoe troef. Het lijkt allemaal een opmaat naar wat groters en belangrijkers, maar wat dat dan moge zijn, wordt niet helemaal duidelijk. Vooral de volwassen rollen van factieleiders Ray Stevenson en Kate Winslet hangen er maar wat bij. Het verhaaltje leidt allemaal tot teleurstellend weinig en excessief geneuzel, al zijn de vele actiescènes die worden afgewerkt als levels in een spannend computergame nog best onderhoudend. Het potentieel van Divergent is best aanwezig, maar de regisseur van The Illusionist weet nog niet helemaal te overtuigen. Dit komt ook door het uitblijven van een afdoende uitleg van de verschillende bevolkingsgroepen, want naast de Onverschrokkenen komen eigenlijk alleen de Erudieten uitvoeriger aan bod. Misschien dat deze veel te lange opmaat wat meer op zijn plek valt bij het zien van de vervolgen Insurgent en Allegiant.
