Zal Turkije ooit bij de Europese Unie horen? Het is een vraag die we voorlopig nog niet kunnen beantwoorden. Er zijn allerlei politieke en culturele redenen die een snelle ontknoping uitsluiten. Op cultureel gebied vindt het land op sommige vlakken aansluiting bij Europa. Lifelong (Hayatboyu in het Turks) is daar een voorbeeld van. De tweede film van regisseuse/schrijfster Asli Özge past precies binnen een recente trend in Europese cinema, waarbij een grote rol is weggelegd voor bekoelde, moeizame relaties die worden gereflecteerd door moderne architectuur en kunst. Onderkoeld gefilmd in klinische, symmetrische composities, waarbij simpele symboliek en stiltes moeten doorgaan voor diepgang.
Die stijl is ook terug te vinden in Lifelong. Ela is een beeldend kunstenares, wier installaties uiteraard een abstracte weergave zijn van haar gevoelens. Die ze in haar persoonlijke leven niet uit, met vele pregnant bedoelde stiltes als gevolg. Ela is getrouwd met Can. Het echtpaar van middelbare leeftijd communiceert al lang niet echt meer. Beiden hebben moeite met het ouder worden. Bij Ela blijft dit bij kritische blikken in de spiegel, terwijl Can verjonging zoekt in een buitenechtelijke relatie. Ela komt hier achter dankzij methodisch onderzoek en laat deze opgedane kennis terloops vallen in een gesprek over koetjes en kalfjes.
Ela toont nooit haar emoties of voelt ze ogenschijnlijk überhaupt niet. Ze wordt nooit boos op haar man. Haar woede vanwege zijn ontrouw en algehele ontevredenheid met haar leven komt alleen maar tot uiting in haar kunst. Can is een architect, wat natuurlijk een mooi excuus is om het echtpaar in een koud, verstikkend doch mooi appartement te plaatsen. De architectuur en kunst leveren simplistische symboliek op die voor de hand ligt. Daar komt dan nog een aardbeving bij waar de echtgenoten als enigen in Turkije doorheen slapen. Een slap symbool voor hoe ze niet doorhebben hoe hun huwelijk uit elkaar valt. Ontzettend gekunsteld allemaal, maar opgevoerd als subtiel realisme.
Dit soort doorzichtige 'gelaagdheid' zie je tegenwoordig vaker in een bepaald soort Europese filmhuisfilm. Bijvoorbeeld in Brownian Movement van 'onze eigen' Nanouk Leopold. Hermetisch gesloten cinema met een emotieloze, onderkoelde stijl die het gedrag van de hoofdpersonen misschien wel reflecteert, maar vooral ook apathie opwekt. Betekenisvol bedoelde stiltes blijven uiteindelijk vooral leeg. Op visueel vlak valt er desalniettemin nog wel een klein beetje te genieten van Lifelong. De precieze composities van Özge zijn af en toe wel fijn om naar te kijken, puur omwille van de techniek.
Özge wordt nu al veel vergeleken met zowel landgenoot Nuri Bilge Ceylan als de Italiaan Michelangelo Antonioni, twee regisseurs die eigenlijk helemaal niet op elkaar lijken. De gelijkenis met Ceylan zal hem vooral in de hier en daar mooie belichting en kleurgebruik zitten. Zijn meesterlijke dialogen en existentiële thematiek zijn echter ver te zoeken in Lifelong. Özges tweede film lijkt dan inderdaad meer op het mindere werk van Antonioni. Steriele en levenloze cinema, vol symbolische architectuur en symmetrische beeldtaal waar echter weinig wezenlijks mee wordt uitgedrukt.
