Regie: Milo Rau | Scenario: Milo Rau | Cast: Yvan Sagnet (Jezus), Papa Latyr Faye (Petrus), Samuel Jacobs (Judas), Yussif Bamba (Matteüs), Jeremiah Akhere Okbeide (Johannes), Mbaye Ndaie (Andreas), Maia Morgenstern (Maria), Enrique Irazoqui (Johannes de Doper), Marcello Fonte (Pontius Pilate), e.a. | Speelduur: 107 minuten | Jaar: 2020

Waar zitten we naar te kijken? Voor een deel is het wel duidelijk. Zwitserse theatermaker Milo Rau filmt korte stukjes Bijbelverhaal, maar dan met Jezus gecast als de activistische vluchteling Yvan Sagnet. Soms loopt de Heiland tussen de andere vluchtelingarbeiders, het grootste deel van deze scènes volgt echter het Nieuwe Testament zo nauw mogelijk. Vissers van mensen, Maria Magdalena, Laatste Avondmaal, Judas' verraad. Tussen deze stukjes zien we vooral een soort making of, en hier en daar stukjes protest van Sagnet. Heel soms vloeien die zaken in elkaar over. Tijdens de demonstraties die roepen om waardigheid gaan ook tekeningen rond van de protestleider met een doornenkroon. Het rare is dat het nooit duidelijk wordt waarom de film is zoals-ie is.

Op zich kunnen we het erbij bedenken. The New Gospel poneert de stelling: als Jezus nu leefde, was hij een Afrikaanse vluchteling. De film doet daar echter verder nauwelijks iets mee. Ja, op de Zoon van God is het hedendaagse labeltje geplakt dat hij iets van het hier en nu is, maar het Bijbelverhaal verandert er niet door. Het is alleen een hervertelling van het oude verhaal. En als we de hedendaagse situatie zien, gaat die ene tekening wel rond, maar er wordt verder niets meer gedaan met de gedachte dat Sagnet een moderne Jezus is. Dus wat is dit dan?

Het lijkt vooral een begingedachte die over ruim honderd minuten is uitgespannen, maar die niet wordt uitgediept of nader verkend. Rau daagt misschien ons als publiek uit om daar verder zelf over na te denken. Maar dat blijkt weer nergens uit, het volledige initiatief ligt bij de kijker. Dus, wederom de vraag: wat wil deze zeggen? Alle voordeel van de twijfel die je deze film kunt geven is er zeker wel bij te bedenken. En dit is een zeer sympathiek project, wat het nog pijnlijker maakt om de zwakke punten vast te stellen. Goede bedoelingen legitimeren nog steeds niet dat de film is zoals hij is.

Er zijn hooguit twee momenten waar de ideeën van Bijbel-Jezus en de vluchtelingencrisis elkaar wel raken, en die zijn verreweg het interessantst van de film. Nadat we de scène hebben gezien waar Jezus over het water loopt, richting een aantal apostelen - ook door vluchtelingen gespeeld - in een bootje, vertelt een van de acteurs over de trauma's die hij aan zo'n nare bootreis over de Middellandse Zee heeft overgehouden. En de burgemeester van de stad Matera, waar dit alles is opgenomen, wordt uitgenodigd om Pontius Pilatus te spelen. Hij ziet meer de rol voor zich van een van de kruisdragers, die tijdelijk de last van Jezus overneemt. Wast hij hier zelf zijn handen in onschuld, om zo alsnog een beetje Pilatus te zijn? Dat zijn de momenten waar de rest van deze film om schreeuwt.

De Italiaanse stad Matera is overigens extra interessant. Twee andere Jezusfilms zijn hier opgenomen: zowel The Passion of the Christ van religekkie Mel Gibson als de oerklassieker van Pier Paolo Pasolini, Il Vangelo Secondo Matteo. In laatstgenoemde werd Jezus geherinterpreteerd als een socialist avant la lettre, oftewel relevant. En de toenmalige Jezus-acteur Enrique Irazoqui is voor The New Gospel opgetrommeld voor de rol van Johannes de Doper. Hij mag het stokje doorgeven aan een nieuwe moderne Jezus. Heel tof, maar ook confronterend.

Pasolini vertelde het Bijbelverhaal in de oude context op een nieuwe manier. Rau vertelt het met een kleine verandering zoals het bijna altijd verteld is. De beelden zijn mooi, maar met de extra lading van een vluchteling als Jezus doet hij geen fluit. Althans niet in het maken van deze film, die meer wegheeft van een veredelde vakantievideo. Het ding is echter dat de actie waar deze film uit voorkomt wél effect had. De door maffia uitgebuite vluchtelingarbeiders kregen betere huizen en een speciaal Fair Trade-keurmerk creëerde betere arbeidsomstandigheden voor ze tijdens de zware tomatenoogst. Dat wordt nog even verteld tijdens de aftiteling. Maar verder is het vooral handig om vooraf even in te lezen wat er belangrijk is aan deze film, want anders zit je dat jezelf de hele speeltijd af te vragen. En als een film een handleiding nodig heeft, hoe goed is ie dan?

The New Gospel is te zien bij Picl.