'The essential American soul is hard, isolate, stoic, and a killer. It has never yet melted.' Met dit citaat van de Engelse schrijver D.H. Lawrence opent Hostiles. Legerofficier Joseph Blocker voldoet precies aan die omschrijving. Zijn hele leven heeft hij uit naam van de staat oorlog gevoerd; eerst in de Amerikaanse burgeroorlog en de laatste decennia tegen dat wat er nog over is van de oorspronkelijke bevolking. Nu de Indiaanse oorlogen bijna gestreden zijn, krijgt hij nog één laatste missie. Hij dient Yellow Hawk samen met diens familie te escorteren naar hun geboortegrond aan de andere kant van het continent.
De bedoeling is dat de man daar in het Cheyenne-reservaat in vrede kan sterven in plaats van in de cel waar de familie al zeven jaar vast zit. Bij wijze van pr-stunt wordt de oude en ernstige zieke indiaanse krijgsgevangene echter gratie verleend. De verbeten en gedesillusioneerde - in feite getraumatiseerde - officier peinst er niet over om mee te werken: Yellow Hawk heeft de dood van veel van zijn makkers op zijn geweten. Maar als hij weigert, komt hij voor de krijgsraad en kan hij dag zeggen tegen zijn pensioen. En dus begint een maandenlange tocht dwars door gevaarlijk gebied, waar het wemelt van rivaliserende indianenstammen en blanke roversbendes. De oude vijanden worden gedwongen samen te werken om deze reis levend te volbrengen.
Bale heeft vaker met dit bijltje gehakt. In James Mangolds 3:10 to Yuma (2007), de remake van Delmer Daves' western uit 1957, speelt de acteur een boer die het gevaarlijke bendelid Ben Wade (een rol van Russell Crowe) op de plaats van bestemming - de rechtszaal waar hem een veroordeling wacht - moet brengen. Crowe, de gewiekste maar charismatische schurk; Bale de goeierd die geen keus heeft en zich tegen hem moet wapenen.
Het is evident dat regisseur Scott Cooper een herziening van het westerngenre heeft willen maken; een film die iets te melden heeft over de Amerikaanse samenleving van destijds, maar ook over het huidige politieke en sociale klimaat. Hostiles is historisch gezien zo accuraat mogelijk. Het is net zozeer een oorlogsfilm als een western: de realiteit van de verdrijving en uitroeiing van de inheemse bevolking fungeert hier niet enkel als decor. Net als in zijn eerdere films Out of the Furnace (ook met Bale) en Black Mass draait Coopers nieuwste om gewelddadigheid, dubbele moraal en de willekeur van de dood; om, met andere woorden, de schuldvraag. Hostiles lijkt alle gevoeligheden omtrent de kolonisatie en ontstaansgeschiedenis van de Verenigde Staten van een genuanceerder beeld te willen voorzien. Blocker krijgt gaandeweg respect voor de indianen die hij zo haatte. Zijn sergeant geeft aan twijfels te hebben bij hun daden. Ben Foster speelt net als in 3:10 to Yuma Bales plaaggeest; een gevallen soldaat die een indianenfamilie afslachtte uit eigen overweging. Hij wijst hem erop dat hij en Blocker in wezen niets van elkaar verschillen. Het ene moorden gebeurde binnen en het andere buiten werktijd; het eerste is daarmee een soldaat zijn plicht, het tweede een misdaad.
Hostiles is geen plotgedreven film, maar drijft op karakters. Beter gezegd: op één karakter: dat van de hoofdpersoon. De andere personages en verwikkelingen staan opzichtig in dienst van Blocker: de getraumatiseerde weduwe wier gezin door indianen werd afgeslacht, tegen wie de anders zo verbitterde officier toegeeflijk is; de zwarte soldaat die hij een aanstelling gunt in zijn legereenheid. In 3:10 to Yuma vechten de personages van Bale en Crowe gedurende hun tocht een psychologisch spel uit. Hostiles draait eveneens om dit spanningsveld tussen twee tot elkaar veroordeelde rivalen. Hun vijandschap en wantrouwen maakt plaats voor begrip en respect, maar Yellow Hawk blijft kwalijk genoeg een plat personage. Coopers film benut de romantiek die het genre van de western met zich meebrengt, maar wil tegelijkertijd die verheerlijking ontkrachten en het beeld nuanceren.
Hostiles stevent af op een traditionele catharsis en volgt dus júíst de wetten van het genre. De conclusie is niet anders dan bezwaarlijk te noemen. Hoewel Hostiles anders suggereert, gaat de film om Blockers eigen strijd en niet om de strijd die op het continent gestreden werd - en wordt. Om die reden wordt het, ondanks het vele leed en geweld, nergens indringend. Niettemin is Hostiles een vakkundig gemaakte western die geen moment saai is. Het acteerwerk, ook in de kleinere rollen, mag er zijn. De fotografie van Coopers vaste cameraman Masanobu Takayanagi eveneens. De schilderachtige vergezichten blijven magistraal.
