Ik denk dat ik voor een grote meerderheid van de Arnold Schwarzenegger-fans spreek als ik zeg dat we het de laatste jaren niet makkelijk hebben gehad. Terwijl wij, nog vol van de grote doses Terminator, T2, Commando, Predator, Conan en Total Recall die wij jaarlijks tot ons nemen, ons tot ver in de jaren negentig en daarna bewust bleven van Arnolds grote talenten, werden om ons heen de gezichten steeds sceptischer en de commentaren steeds spottender bij het vallen van zijn naam. En niet helemaal zonder reden; na True Lies, zijn laatste samenwerking met James Cameron, was er weinig om over naar huis te schrijven. De films van Junior tot en met Collateral Damage varieerden van 'nice try' tot regelrechte ramp. De hoop op een overtuigende terugkeer van de Oostenrijkse Eik bleef, maar werd keer op keer afgestraft. Tot het nieuws kwam dat er een derde Terminator-film gemaakt zou worden. Weliswaar niet door James Cameron, die zich niet geroepen voelde nog een hoofdstuk aan zijn twee klassieke actiefilms toe te voegen, maar wel met Arnold als de onverstoorbare, niet te stoppen cyborg uit de toekomst. Natuurlijk was er de angst dat Arnie zich in een totaal overbodige sequel onsterfelijk belachelijk zou maken en zijn carrière onbedoeld de nekslag zou geven, maar sterker was het vertrouwen in de combinatie Arnold+Terminator, die op de één of andere manier groter is dan de som der delen.
Dus, hoe voelt het voor een fan om Arnold Schwarzenegger na 12 jaar weer in de rol te zien die hem tot een superster maakte? Ik kan het alleen beschrijven als de eerste slok helder drinkwater na een lange voettocht door de woestijn. Na alle fata morgana's van de afgelopen jaren is Terminator 3: Rise of the Machines de oase waar ik naar op zoek was.
Waarbij ik wel meteen aanteken dat T3 in mijn ogen niet het niveau van de eerste twee delen haalt. De film mist de minimalistische bruutheid van The Terminator en de tot in de puntjes verzorgde esthetiek van T2: Judgment Day. Maar Arnold als de Terminator...dat klópt gewoon helemaal, die rol is van hem. Het moment dat de Terminator naakt en ineengedoken in het heden arriveert, om daarna in volle glorie op te rijzen en aan zijn missie te beginnen, is het moment van de waarheid voor T3. Zal de bijna 56-jarige Schwarzenegger nog op dezelfde manier weten te intimideren, met zijn fysiek en zijn dreigende blik? Dit moment wordt zo lang mogelijk uitgesteld (in tegenstelling tot de twee eerste delen), en de verwachtingen daarmee opgeschroefd, omdat er bij de makers vertrouwen heerst in het antwoord op die vraag. En terecht. Toen de Terminator overeind kwam in het blauwe 'maanlicht' en zijn omgeving begon te scannen, viel er een last van mijn schouders. Hoe deze film verder ook zou uitpakken, één ding stond vast: Arnold is back.
Maar waarom eigenlijk? Aan het eind van Terminator 2 is Skynet, de zelfbewuste computer die de oorlog tegen de mensheid begint, immers verslagen. Judgment Day, de dag dat Skynet een nucleaire holocaust zou ontketenen, is afgewend. Er komt geen coup van de machines, John Connor (Nick Stahl) zal nooit de 'great military leader' hoeven worden, het lot van de mensheid is niet langer verbonden aan dat van hem. Dus waarom leidt hij met opzet een anoniem zwerversbestaan? Waarom is er een dodelijke Terminatrix of T-X (Kristanna Loken) op zoek naar hem? En wat doet die goeie ouwe T-800 weer terug in het heden? Het bestaanrecht van Terminator 3: Rise of the Machines hangt mede af van het antwoord op deze vragen. En het moet gezegd: waar T1 de paradox van het tijdreizen en de kwestie van voorbestemming simpelweg links liet liggen en T2 met de twijfelachtige mantra 'there is no fate but what we make for ourselves' aan kwam zetten, verkondigt T3 met brutale stelligheid dat de toekomst in grote lijnen vaststaat, dat Judgment Day onvermijdelijk is en hoogstens is uitgesteld. Skynet is alsnog ontwikkeld, in een andere vorm, en zijn bewustwording is een kwestie van tijd.
Daarmee is het leven van John Connor opnieuw inzet van een strijd die vóór Judgment Day wordt gevoerd. De T-X is gestuurd om hem en zijn toekomstige luitenanten te elimineren, de Terminator om hem te beschermen, niet alleen tegen zijn opnieuw veel geavanceerdere rivaal, maar ook tegen de nucleaire oorlog, die op het punt staat los te barsten. Ook de jonge dierenarts Kate Brewster (Claire Danes) raakt bij het conflict betrokken, schijnbaar door toeval, maar naar later blijkt omdat zij en haar vader een cruciale rol zullen spelen in de komende strijd tussen mens en machine.
Terminator 3 heeft dezelfde opzet, en in sommige gevallen zelfs bijna dezelfde enscenering als zijn directe voorganger T2. John Connor, de Terminator en aanhang proberen Judgment Day af te wenden, terwijl de dodelijke Terminatrix hen achtervolgt om Connor een kopje kleiner te maken. Dit leidt weer tot een titanenstrijd tussen een 'goede' en een 'slechte' Terminator. Wat dat betreft betreedt Terminator 3 niet echt nieuw terrein. Dus is de vraag: hoe wordt het allemaal gepresenteerd? Ik moet zeggen dat de actie in T3 dik in orde is, zeker de grote achtervolgingsscène, die naar mijn mening vele malen spectaculairder is dan zijn tegenhanger in Matrix Reloaded. Ook de krachtmeting tussen T-800 en T-X mag gerekend worden tot het betere beuk- en smijtwerk.
Toch miste ik de perfecte stilering van James Cameron. Hoe kundig Jonathan Mostow als regisseur ook is, bij het kijken naar T3 werd mij weer eens duidelijk dat Cameron een man is met een unieke visie en talent voor het in beeld brengen van actie. Ook waren de karakters zwakker dan ik van de Terminator-films gewend ben. Er zit niemand in met de diepte van Linda Hamiltons Sarah Connor. Nick Stahl doet het goed als John Connor, maar ik vermoed dat veel andere acteurs minstens zo geschikt waren geweest voor de rol. Claire Danes is al een stuk beter; zij geeft Kate Brewster in ieder geval de nodige emotionele geloofwaardigheid mee. De T-X vond ik een beetje problematisch. Loken zelf deed het goed, legde er de juiste kilheid en dreiging in, maar de T-X was niet helemaal goed doordacht. Zij hoort de meest geavanceerde Terminator ooit te zijn, gevaarlijker dan de T-1000 uit Terminator 2, maar in enkele belangrijke opzichten is ze kwetsbaarder dan haar voorganger. Verder vond ik het design van de T-X (met modieuze blauwe lichtjes) een stuk zwakker dan dat van het bekende Terminator-endoskelet. En mijn laatste punt van kritiek: een tenenkrommende scène die de essentie van de Terminator zwaar geweld aandoet. Nou ja, als je het ziet, weet je wel wat ik bedoel...
Alles nog eens overziend vind ik T3 een waardig derde hoofdstuk in de Terminator-serie. Dit is te danken aan aan het verhaal, dat beter is dan ik verwachtte, aan de uitstekende actie, maar bovenal aan het onverminderde charisma van Schwarzenegger in zijn rol van onverstoorbare cyborg. The Terminator en T2: Judgment Day brachten Arnold tot twee keer toe aan de top van het actiegenre. Anno 2003 doet hij, in grootse vorm, op zijn beurt hetzelfde voor Terminator 3: Rise of the Machines.
