Regie: Brian Becker en Marley Mcdonald | Speelduur: 94 minuten | Jaar: 2023

Zo'n beetje elk jaar is er wel ergens ter wereld een al dan niet religieuze of andere doemdenkende groepering die het einde der tijden voorspelt. Of het nou moet van de Maja-kalender, of er een vage multi-interpretabele voorspelling van de Franse ziener Nostradamus klaarligt: we moeten eigenlijk continu voorbereid zijn op het ergste. De moderne samenleving was echter nog nooit zo overtuigd van zo'n idee dan toen de millenniumbug volop in het nieuws kwam.

We waren in de jaren negentig van de vorige eeuw zo gewend aan en vooral afhankelijk geraakt van computers dat ze ons hele leven hadden overgenomen. En dan hebben we het nog over drieëntwintig jaar geleden, waarbij een PC ongeveer zo groot was als een bescheiden hutkoffer en ons computers draaiden op Windows 98. Het is deze aanloop naar het jaar 2000, voordat de impact van de bug ons allen duidelijk zou worden, die in de behoorlijk achterhaalde docu Time Bomb Y2K centraal staat.

Even een korte samenvatting van het probleem: Computer bestonden al enkele decennia en vonden steeds meer hun weg naar niet alleen huiskamers, maar vooral ook de systemen die onze samenleving draaiende houden. De makers van de machines hadden er echter nooit bij stilgestaan dat het misschien handiger was geweest om in de programmatuur jaartallen met vier in plaats van twee posities te noteren. Omdat computers de eeuw negentienhonderd als vanzelfsprekend beschouwden ontstond er een probleem bij de millenniumwisseling. Het zou na 1999 dan voor computers opeens 1900 worden (want de teller ging van 99 naar 00). Terug in de tijd, op onszelf teruggeworpen, meenden de angsthazen.

Het probleem werd al in de jaren zeventig geïdentificeerd door Zuid-Afrikaan Peter de Jager, maar toen werd er weinig acht op geslagen. Toen de laatste jaren van het vorige millennium zich aandienden en de computer voor werkelijk alles werd ingezet kreeg het opeens urgentie. Niemand wist wat er zou gebeuren. Zouden verkeerslichten ermee ophouden? Zouden vliegtuigen uit de lucht vallen? De situatie werd gesimuleerd, maar op een overgelopen riool na werden er niet echt ernstige gevolgen vastgesteld.

Toenmalig president Clinton, die prat ging op de snelle technologische ontwikkelingen, stelde een speciale Y2K-commissie in. De Jager praatte zich de blaren op de tong om in de internationale media het probleem aan te kaarten. Ondertussen werd de gebeurtenis door uiteenlopende groeperingen aangegrepen om voorzorgsmaatregelen te treffen. Filmmakers Brian Becker en Marley Mcdonald tonen beelden van een sektarisch aandoende groep mensen die werkelijk geloofden dat ze maar beter weer in een berenvel konden gaan lopen.

Time Bomb Y2K mist elke urgentie en voelt bijna een kwart eeuw na dato als mosterd na de maaltijd. De filmmakers lassen archiefbeelden van weleer aan elkaar, maar verzuimen een echte terugblik te geven. Het was van toegevoegde waarde geweest als deskundigen als psychologen en techneuten met de kennis van nu hadden teruggekeken op de late jaren negentig. Wat hebben we geleerd van de situatie? Hoe verhouden wij ons nu tot technologie? Wat is de link met bijvoorbeeld kunstmatige intelligentie?

Niets van dat alles. Deze documentaire geeft weliswaar een interessant en redelijk compleet tijdsbeeld, maar mist elke vorm van urgentie. Door alles te laten bij de jaren negentig voelt het bovendien wat gemakzuchtig aan. Het leukste weetje is het ontstaan van het woord 'bug' bij digitale problemen. Misschien kijkt een jonge generatie met grote ogen naar de massahysterie van toen. Voor hen die het meegemaakt hebben voegt deze docu helemaal niets toe, anders dan het gevoel van 'hoe zat het ook alweer?'

Time Bomb Y2KL is te zien bij HBO Max.