Oorlogsfilms zullen altijd enigszins controversieel blijven. Regisseur Michael Haneke was het zelfs niet eens met Steven Spielbergs zorgvuldig onderzochte Schindler's List en merkte op: "Het loutere idee om spanning te creëren uit de vraag of er uit de douchekop gas of water komt, is voor mij onuitsprekelijk." Dus toen Michael Bay bewust de gebeurtenissen bij Pearl Harbor manipuleerde om in zijn gelijknamige film te passen, werd hij terecht veroordeeld.

De historische feiten van oorlog zouden niet gemanipuleerd mogen worden om het idee van drama van een filmmaker weer te geven. Vooral wanneer er geen melding wordt gemaakt dat wat wordt gecreëerd een allegorie is, zoals het meesterlijke Apocalypse Now. Dit veroorzaakte een groot probleem met Bays Pearl Harbor, die een historisch moment wilde vastleggen en niet alleen de verhalen daarin verdraaide, maar ook de historische details achter die rampzalige gebeurtenis.

Verhaal
Pearl Harbor kwam uit in 2001 en heeft Ben Affleck, Josh Hartnett, Kate Beckinsale in de hoofdrollen met ook onder andere Cuba Gooding Jr., Jon Voight en Alec Baldwin die meespelen. De film kostte naar schatting 140 miljoen dollar om te maken en was daarmee toen een van de duurste films aller tijden. Het was een commercieel succes en bracht wereldwijd 449,2 miljoen dollar op.

De film vertelt het verhaal van de Japanse aanval op Pearl Harbor en de Doolittle Raid, wat de eerste Amerikaanse luchtaanval op Tokio was tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het is een verhaal van oorlog en romantiek, vermengd met geschiedenis. Pearl Harbor volgt twee levenslange vrienden en een mooie verpleegster die verstrikt raken in de verschrikkingen van een beruchte zondagochtend in 1941. Ondanks het succes aan de kassa, ontving Pearl Harbor vooral negatieve recensies van critici, waaronder voor de historische onjuistheden.

Japanse vliegtuigen
Sinds zijn release is Pearl Harbor veelvuldig bekritiseerd door zowel veteranen van Pearl Harbor als Japans personeel. De controverse draait vooral om een scène waarin Japanse vliegtuigen een burgerziekenhuis aanvallen. In werkelijkheid kregen Japanse piloten echter strikte orders om alle burgerdoelen te vermijden.


Overlevenden van de aanval en veteranen van Pearl Harbor herinneren zich allemaal dat zelfs wanneer Japanse jagers een directe aanvalslijn hadden op het ziekenhuis en andere burgergebouwen, ze het vuur vermeden en hun aanval staakten. Soms was dit zelfs ten koste van hun eigen veiligheid omdat ze nieuwe routes moesten nemen.

Barbaarser
Toen dit aan Bay werd voorgelegd, zei hij simpelweg dat hij de scène had toegevoegd om de aanval "barbaarser" te laten lijken. Zoals Carl Boggs opmerkt in het tijdschrift New Political Science: "Hoewel Pearl Harbor destijds symbool stond voor nationale nederlaag en vernedering door de Japanners, is het evenement gevierd in eindeloze ceremonies, rituelen, boeken, tv-specials, monumenten en films, en uitgegroeid tot een bepalend moment van de erfenis van de 'goede oorlog'." In feite wordt in de film zelfs enthousiast de dialoog, 'Het lijkt erop dat de Tweede Wereldoorlog net begonnen is', uitgesproken.


Gezien het feit dat de gebeurtenissen in Pearl Harbor al schrijnend genoeg waren en de nasleep tragisch leidde tot een nationale veiligheidsangst die zo wijdverbreid was dat in februari 1942, slechts twee maanden na de aanval, president Roosevelt Executive Order 9066 uitvaardigde, wat resulteerde in de internering van Japanse Amerikanen in concentratiekampen, is het een gedachteloze daad van cynische en verwerpelijke retrospectieve propaganda om zo'n waarheid "barbaarser" te maken voor het vermaak.

Kijken?
Natuurlijk is elke oorlogsfilm slechts een weergave van de gebeurtenissen en kan niet als feit worden beschouwd. Echter, terwijl een publiek een liefdesverhaal, persoonlijke strijd of een andere verhalende nuance gemakkelijk kan afdoen als fictie binnen het feit, moeten de details zelf altijd waarheidsgetrouw zijn zodat de kijker, als het op de geschiedenis aankomt, geen leugen voorgeschoteld krijgt.


Wil je Pearl Harbor zien? Je kan de film bekijken op Disney+.