Hij werd bekend met de trailer die hij maakte voor Worst Case Scenario, maar die film kon er uiteindelijk niet komen. Vervolgens begon regisseur Richard Raaphorst te werken aan Frankenstein's Army. Zijn zombiefilm over een legereenheid van het Rode Leger, die in een afgrijselijke setting vol bizarre creaties van een afstammeling van Viktor Frankenstein terecht komt, gooit internationaal hoge ogen. Tijd dus voor een goed gesprek.

Hoe kwam je op het idee voor Frankensteins Army?
Het echte idee is eigenlijk samen met Bart Oosterhoorn ontstaan, de producent van Worst Case Scenario. Ik wilde een film met zombies maken en hij wilde het met Duitsers doen. Eerst hadden we zoiets van, wat we ook doen, het worden geen nazi-zombies, maar toen hadden we iets van, toch maar wel, het is toch wel cool. Dus eigenlijk is het ontstaan door onze samenwerking aan Worst Case Scenario, maar toen dat vastliep had ik wel veel inspiratie om iets soortgelijks te doen, maar dan heel anders. En toen begon ik af te pellen wat nou het oorspronkelijke idee was, en kwam ik op een leger van Frankensteinmonsters, en toen dacht ik, hey, waarom noem ik het niet Frankenstein's Army, met die nazi's en toen heb ik dat gecombineerd. Eigenlijk is het dus een samenloop van omstandigheden waar dit idee uit ontstaan is.

Dus er zit ook geen speciale reden achter de setting van de film, de Tweede Wereldoorlog?
Nee, maar, je houdt je altijd bezig met dingen die je inspireren. En dat is bij mij het concept Frankenstein. Ik haal ook heel veel inspiratie uit de Tweede Wereldoorlog. Ik weet niet precies waarom maar dat is gewoon zo'n groot eng gegeven, dat blijft me achtervolgen en op een gegeven moment heb je de behoefte daar iets mee te doen.

Je hebt best veel problemen gehad bij het rond krijgen van de financiering van de film. Hoe heb je dat opgelost?
We hebben het eerst via het filmfonds geprobeerd, hier in Nederland, dat was toen nog Worst Case Scenario. Daar hebben we behoorlijk wat geld voor gekregen, om het scenario te ontwikkelen. Maar het probleem is, als je geld krijgt van het fonds, moet je script ook op een bepaalde manier in elkaar zitten. En dat was gewoon onverkoopbaar geworden, niet meer aan de man te brengen. Omdat wij ondertussen de rechten niet meer hadden van het project, liep het helemaal vast. Toen ben ik helemaal opnieuw begonnen, met een nieuwe titel, een nieuw script en nieuwe personages. Dat lekte toen per ongeluk uit op het internet en toen werd ik gebeld door een Amerikaanse studio, en die hebben alles gefinancierd, dus toen werd het heel erg makkelijk. De tweede keer ging het dus eigenlijk vanzelf, daar heb ik niet veel voor moeten doen. Het is meer dat, als je een goed idee hebt, dat ook commercieel is, dan wordt het opgepimpt. In dit geval had ik ook een grote fanbase opgebouwd met de trailers voor Worst Case.

Het budget dat je ter beschikking had, was niet heel erg groot. Waarop heb je daardoor moeten bezuinigen?
We zochten natuurlijk naar een oplossing, om de productie niet teveel te spreiden over verschillende locaties. Dat was eigenlijk het belangrijkste dat we hebben gedaan. En je kan gewoon niet heel erg uitpakken in personages. Maar uiteindelijk bleek dat meer in ons voordeel te werken. Het wordt zo compact dat het daardoor ook gewoon heel erg suspensevol wordt. Dus we hebben de opzet vrij eenvoudig maar effectief gehouden, dat was eigenlijk de enige concessie. Ik heb niet bezuinigd op kostuums of special effects, daar heb ik in ieder geval voor gezorgd. Less is more in zo'n geval.

Je ontwerpt zelf ook de monsters, hoe is het om ze uiteindelijk op film te zien?
Op een gegeven moment was ik ziek geworden, heel erg, toen liep ik echt met koorts rond op de set. En het was een van de moeilijkste draaidagen, want het was met ontploffingen en gedoe, en heel veel monsters. Ik had echt zoiets van: Jezus, ik sta hier gewoon tussen mijn eigen demonen. Ik heb gewoon mijn eigen hel gecreëerd, en nu zit ik er middenin. Waarom werk ik zo hard om in een eigen nachtmerrie te komen? Dat was op die dag.

Was het dan ook echt een nachtmerrie?
Toen wel, maar dat was omdat ik echt koorts had en aan het ijlen was. Het was eigenlijk net een realistische trip. Ik dacht voor het eerst: mijn volgende film wordt een romantische komedie. Maar uiteindelijk is het heel erg tof om je eigen fantasie tot leven te zien komen. Dat is echt een droom. Eng is het natuurlijk niet. Je kan dan niet wachten om je monsters in actie te zien.

Je hebt bij de film samengewerkt met een internationale cast en crew. Had dat bepaalde voor- of nadelen ten opzichte van alleen werken met Nederlanders?
Nee, het is in het begin even wennen dat je in een andere taal moet communiceren. Maar deze crew was veel professioneler dan dat ik hier eigenlijk ooit heb ervaren. Ik wil niet zeggen dat Nederland onprofessioneel is, dat is helemaal niet waar, maar het lijkt wel alsof ze veel meer ervaring hebben en de dingen sneller en makkelijker oppikken. Het was voor mij eigenlijk voor het eerst dat het daardoor ook echt soepel liep. Aan een half woord heb je genoeg, en mensen begrijpen meteen wat je bedoelt. In Nederland had ik altijd dat ik eerst mensen moest overtuigen en dan kreeg je heel veel weerstand. Want iedereen had zijn eigen idee, dus eerst moest je discussiëren en dan pas was je het met elkaar eens. Het lijkt wel alsof ze daar veel toeschietelijker zijn om meteen aan te nemen wat je bedoelt. Ik denk ook dat het een cultuurverschil is. Hier zijn mensen geneigd om meteen in discussie te gaan. En in het buitenland is het zo van, oké, je bent regisseur en daar hebben we respect voor en we voeren het meteen uit.

Is het dan zo erg hier in Nederland?
Nou ja, of het erg is, er is gewoon een verschil. Ik merk gewoon hier dat mensen heel snel in discussie gaan en dat remt heel erg af. Soms is het goed om, als je eenmaal op de set staat, door te gaan. Als een geoliede machine en dat was gewoon heel prettig.

Je hebt de film vanuit het found footage-perspectief gemaakt, waarom koos je voor dat formaat?
Het was een idee van de scenarist, Miguel Tejada-Flores. Ik had eerst zoiets van, nou nee, dat zie ik niet zitten. Ik ben niet kapot van found footage en ben meer van het maken van mooie beelden. Echte found footage is een beetje het tegengestelde. Tot ik erachter kwam dat als je het via first person doet, je de kijker echt betrokken kan laten raken bij het onderwerp. De kijker wordt het personage. Dat vond ik een hele interessante insteek. Het personage in deze film wilde ik niet echt slecht maken, maar er tussenin. Niet goed of slecht, en als je dat vertelt vanuit het auctoriaal perspectief, zoals in een normale film, komt dat minder sterk over. Dus ik dacht, als je de kijker nou getuige laat zijn van dingen die niet deugen, maar je bent wel voor diegene, dan vind ik dat wel interessant.

Ook in de oorlog, waarin er eigenlijk geen helden bestaan. Iedereen maakt zich schuldig aan moorden, stelen, maar het is gewoon een andere context. Ineens valt de beschaving weg, dus mensen worden beesten en ik wil niet zeggen dat ze daarmee ook hun goedheid verliezen. Dus ik ben daarmee gaan spelen. Ik leg alleen maar de situatie uit en mensen moeten zelf maar bepalen of dat goed of slecht is. Ik ga dat niet prediken. Found footage of first person is gewoon een heel effectief middel om dat te doen. Toen dacht ik, ik maak gewoon een propagandamaker. Dat is iemand die geweld eigenlijk verheerlijkt voor de natie. In dit geval dan Rusland en dat personage wordt uiteindelijk slachtoffer van zijn onderwerp. Dat is misschien heel interessant en toen dacht ik, voor mijn gevoel klopt het. We maken een film over een propagandamaker die een film maakt over de Russen. Dus daarin wordt geweld verheerlijkt, tot heroïsche daden, terwijl de Russen eigenlijk gewoon verkrachtend en plunderend door Nazi-Duitsland trekken. Maar eigenlijk is dat ook wat film is. Oorlogsfilms zijn gewoon verheerlijking van geweld. Dus ik vond dat wel grappig, want dat komt weer terug. Niet dat ik iets predik of zo, want ik heb er geen wijze les in zitten. Maar ik vond de overeenkomst gewoon heel leuk.

Waarom kies je dan voor horror- of zombiegenre?
Ik heb daar altijd iets mee willen doen. Ik zie zombies als een soort poëzie, een soort schilderachtigheid. Ik vind dat ze heel illustratief zijn; ze zijn uitsluitend visueel omdat ze niet kunnen praten, ze kunnen niet denken, ze kunnen alleen maar zijn. En omdat ik heel erg visueel ben ingesteld zijn zombies voor mij een soort van schildertool. Het is bijna surrealistisch. En omdat ik ze hier combineer met robots, is het voor mij een methode om me heel surrealistisch en expressief te uiten. Als ik een normaal monster neem, een reptiel of zo, dan ben ik meteen gebonden aan anatomie en allerlei regels.

Toch zie je vaak bij zombiefilms dat ze zich houden aan bepaalde conventies.
Ja en ik vind het heerlijk om dat juist los te laten en om verder te trekken. En dat kan ook, dus waarom zou je je dan inhouden?

Wat vind je dan bijvoorbeeld van een film als Warm Bodies, die zombies ineens knuffelbaar maakt?
Ik vind dat heel creatief bedacht. Het is niet mijn type film, maar ik vind het op zich wel heel origineel. En volgens mij is de film ook redelijk geslaagd. Maar het is niet mijn ding. Het haakt echt in op de sexyness van iemand die buiten de samenleving valt. Een beetje een loser is. In de Twilight-geest. Ja, iedereen moet maar kijken wat hij wil zien, maar ik ga dat niet zien.

En jij probeert natuurlijk af te rekenen met de verwachtingen die het genre creëert.
Ja, maar hoe hoger het budget is, hoe moeilijker dat wordt. Dan bepaalt de studio meer en wordt iedereen bang om geld te verliezen. Dan wordt de koers dus steeds veiliger. Bij Frankenstein's Army had ik dat helemaal niet en daar heb ik veel vrijheid in gekregen. Dus wat dat betreft heb ik enorm veel geluk gehad. Ik denk bijvoorbeeld dat het filmfonds, en ik wil het helemaal niet aanvallen, een prima orgaan is. Als je daar binnen valt, maar zij spelen op safe. En zoiets als dit past daar gewoon echt niet in.

Waar ben je nu mee bezig?
Ik kan niet zeggen wat het is. Maar ik ben ook bezig zelf een productiemaatschappij op te richten. Zodat ik niet meer te maken heb met gedoe met rechten. Dat geeft meer vrijheid te doen wat ik wil. Dus dat gaan we oprichten. En daarbinnen gaan we een aantal projecten ontwikkelen. Aan het einde van de zomer draaien we de eerste trailers.

Dus je houdt je niet opnieuw bezig met Worst Case Scenario?
Nee, daar ben ik niet mee bezig. Het is nog steeds jammer dat het vastliep. Maar dat heeft te maken met rechten, en het script wilde niet landen. Bovenal is het echter een rechtenkwestie. Niet dat het er nooit zal komen, maar zo lang Frankenstein's Army nog leeft, ga ik niets met Worst Case doen.

Ben je wel van plan nog projecten in Nederland te maken?
We mikken met de productiemaatschappij op de internationale markt.