Afgelopen zomer bewees Marvel met Ant-Man zelfs van de kleinste superheld een groot succes te kunnen maken. Met een goed gevoel voor humor en inventieve actie wist hun mafste superheld bioscoopgangers over de hele wereld te charmeren. Niet slecht voor de Avenger die al twee bioscoopavonturen van zijn collega’s moest uitzitten. Deze week verschijnt Ant-Man op dvd en Blu-ray. Ter gelegenheid daarvan sprak FilmTotaal met Shepherd Frankel en Jake Morrison, de production designer en visual effects supervisor van de film. Het werd een technisch praatje over moodboards, grote kleine sets, en raketgestuurde camera’s.

De production designer creëert de wereld waarin een film zich afspeelt. Hoe pak je zoiets eigenlijk aan?

Frankel: “Ik begin bij het lezen van het script. Daarbij let ik vooral op hoe het script me laat voelen. Ik maak aantekeningen van de emoties die ik ervaar bij een bepaalde scène of personage. Daarna probeer ik een visuele representatie te maken van mijn emotionele reactie op het script.”

Hoe ziet zo’n visuele representatie eruit?

Frankel: “Dat kan van alles zijn. Het kan bestaan uit afbeeldingen, materialen, texturen, en soms zelfs referenties uit andere films. Mijn representatie gaat niet zozeer over geografie, maar meer over gevoel. Dat moet ik kunnen overbrengen, dus het is belangrijk dat deze representatie niet alleen in mijn computer bestaat. Ik zet de film letterlijk op. Zo’n presentatie kan een gang of een hele ruimte beslaan, maar het is belangrijk dat het tastbaar is. Zo kan je het met de regisseur, cinematograaf en producent gaan hebben over het vormgeven van de film.”

Hoe verloopt het creatieve proces van de actiescènes?

Morrison: “Ook bij mij begint het met het lezen van het script. De actiescènes werken we uit in storyboards. De storyboardtekenaars bij Marvel zijn erg vindingrijk, en ze hebben geweldige ideeën voor het invullen van die scènes. In de previs [previsualization] fase zetten we de storyboards om in bewegend beeld op lage resolutie. Zo krijg je een idee van hoe de scène speelt. Daarna werkt de ontwerpafdeling alle details van de beelden verder uit, en wordt de scène gefilmd.

Is er bij de ontwikkeling van deze scènes nog ruimte voor improvisatie?

Morrison: “Als visual effects supervisor krijg je vaak de kans iets aan het proces toe te voegen. Er is altijd speelruimte, en het is belangrijk dat je flexibel genoeg blijft om goede ideeën die bij toeval ontstaan op te kunnen nemen. Een voorbeeld daarvan is de scène in de helikopter waarin Ant-Man en Yellowjacket voor het eerst met elkaar vechten. Die ontstond voornamelijk uit een brainstormsessie met Peyton [Reed, regisseur]. Hij had hele specifieke ideeën voor dit gevecht. Hij was vooral geïnteresseerd in het spelen met het interieur van de helikopter. Dat is een krappe ruimte om een gevecht in te situeren, maar als je zo klein bent als een mier is het ineens gigantisch. We bespraken Peytons ideeën met The Third Floor, het previs-bedrijf waar we vaak mee samenwerken. Zij leverden een aantal shots op, en wij monteerden die tot een scène die we aan Peyton en Kevin [Feige, uitvoerend producent en directeur van Marvel Studios] lieten zien. Ze waren allebei erg blij met het resultaat.”

Jullie werken allebei nauw samen met de regisseur. Veranderde de visie op de film nadat Edgar Wright het project verliet?

Morrison: “Eigenlijk niet. Uiteraard veranderde er het één en ander in het script, maar dat is een natuurlijk onderdeel van het proces. Scripts zijn wat dat betreft levende documenten. Wright en Reed zijn twee heel verschillende regisseurs, maar in feite bleef de opdracht die ik van beiden kreeg hetzelfde: alles moest er fotorealistisch uitzien. Het publiek moest geloven dat het Paul Rudd is in dat pak, en dat de omgeving waar hij in rondrent echt is.”

Hoe breng je een dergelijk realisme aan in de veelal digitale effecten?

Morrison: “Voor Ant-Man zelf lieten we Paul Rudd een motioncapture-pak aantrekken. Dagenlang rende hij door de studio in het bekende grijze pak met witte stippen om de hele film voor ons te spelen. Daarnaast filmden we zoveel mogelijk praktische elementen en combineerden die met digitale effecten.”


Bracht het filmen op het formaat van Ant-Man nog speciale uitdagingen met zich mee?

Morrison: “We beseften al snel dat het filmen van miniaturen praktisch onmogelijk was. De gewenste camerabewegingen zouden onmogelijk zijn op dat formaat. De lens zou dan gigantisch moeten zijn. Uiteindelijk hebben we ouderwets sets gebouwd. Elke set waarin je Ant-Man rond ziet rennen hebben we gebouwd op ware grootte. We noemden dit microsets, omdat ze maar zo’n twee bij drie meter waren. De sets kleedden we aan met afgedankte materialen. We wilden geen nieuwe onderdelen gebruiken, want als je zo bent ingezoomd op een voorwerp, kan je al snel zien dat het bewerkt is. Op een bepaald moment zie je Ant-Man over een paar roestige buizen stuiteren. In plaats van nieuwe buizen te kopen en deze te beschilderen, haalde onze art director een aantal buizen van een schroothoop, en installeerde die in de set. Daarna filmden we de camerabeweging die Peyton wilde hebben. Voor het digitale model van de set maakten we scans en fotografeerden we elk detail ter referentie. Dat kwam neer op letterlijk honderdduizenden foto’s per set.”

Welke scène was het meest complex om te realiseren?

Morrison: “Dat was denk ik wel de scène waarin Ant-Man door een kartonnen model van Cross’ laboratorium rent. Dat is de enige keer dat we daadwerkelijk een miniatuur hebben gefilmd.”

Hoe hebben jullie dat op zo’n kleine schaal voor elkaar gekregen?

Morrison: “Dat was nog een behoorlijke uitdaging. Ten eerste moest onze pyrotechnicus een manier vinden om zo’n klein model op te blazen. Hij experimenteerde met verschillende soorten mengsels van ontvlambare lak om het model zo gedetailleerd mogelijk de lucht in te laten gaan. Om de ontploffing te filmen besloten we om de scène met duizend frames per seconde te op te nemen. Bij die frame rate lijkt zelfs de meest snelle camerabeweging ontzettend traag, waardoor alles in het shot zichtbaar is. We gebruikten een speciale camera, die ook wel ‘The bolt’ wordt genoemd. Dat is het snelste motion-controlsysteem ter wereld, en vuurt de camera letterlijk af als een raket. In de film duurt de scène bijna een halve minuut, maar het opnemen daarvan was binnen een fractie van een seconde voorbij. Het was erg leuk om de scène op die manier te filmen.”

Het meest in het oog springende effect is toch wel Michael Douglas’ digitale verjongingskuur.

Morrison: “[lachend] Dat was ook geen makkelijke.”

Welke technieken hebben jullie daarvoor gebruikt?

Morrison: “In tegenstelling tot wat veel mensen denken hebben we geen gebruik gemaakt van CGI [computer-generated imagery]. We filmden Douglas op de set met de andere acteurs. We lieten hem een take spelen, en als Peyton de take goed gekeurd had, deden we de take nog een keer met een jongere stand-in. Het bedrijf dat de effecten voor de scène ontwikkelde maakte een scan van zijn gezicht, en plaatste zijn huid op het gezicht van Douglas. Verder zijn het Douglas’ eigen ogen, lippen en tanden. Het is belangrijk terughoudend te zijn bij dit proces, want je moet dit effect niet overdrijven. Dan ziet het er al snel plastic uit. Het was een geavanceerd, maar ook heel artistiek proces.”

Een Marvelfilm is onderdeel van een groter universum. Zijn daar bepaalde stijlregels aan verbonden?

Frankel: “Het Marvel universum is geen streng gecontroleerde wereld waarin de films een soortgelijke uitstraling moeten hebben. Naar mijn mening draait het voornamelijk om de personages, en hoe zij in deze wereld bestaan. Het gaat over het verhaal, en de jarenlange geschiedenis van de wereld die Marvel gecreëerd heeft.

Hoe breng je dat visueel tot uiting?

Frankel: “In The Winter Soldier zie je het hoofdkwartier van S.H.I.E.L.D. Ant-Man opent met een flashback van een vergadering van de mensen achter die organisatie, zo’n dertig jaar geleden. We hebben het gebouw zo vormgegeven dat het eruitzag alsof er nog aan gebouwd werd. Dat was een onderdeel van het grotere verhaal van het Marvel universum dat we visueel uitdrukken. Dat zie je ook terug wanneer Ant-Man moet inbreken in een S.H.I.E.L.D. pakhuis. Howard Stark is één van de oprichters van die organisatie, dus het is logisch dat het nu een gebouw van Tony Stark is. Hij heeft het op zijn beurt weer omgebouwd tot de Avengers Academy, zoals je die zag aan het einde van Age of Ultron. Zo wordt het leuk voor het publiek om stukje bij beetje te ontdekken hoe alles in die wereld met elkaar verbonden is.”

Ant-Man is nu verkrijgbaar op dvd en Blu-ray.