Titel: Ray Harryhausen's Fantasy Scrapbook | Auteur: Ray Harryhausen en Tony Dalton | Uitgever: Aurum Press | Druk: 1 | Pagina's: 192 | Release: November 2011 | Uitvoering: Hardcover | ISBN: 978184513 557 7

De afgelopen jaren verscheen met o.a. King Kong (2005), Clash of the Titans (2010) en Conan The Barbarian (2011) een aantal remakes van hooggewaardeerde klassieke monsterfilms. In de originele versies, uit de jaren '80 en ver daarvoor, werden de monsters niet uit de computer getoverd, maar waren deze met de handgemaakte modellen die tot leven kwamen via Stop-Motion. Een van de pioniers en meest invloedrijke personen achter deze filmtechniek is Ray Harryhausen. De 91-jarige legende liet zich inspireren door de eerste King Kong uit 1933 en groeide met zijn Stop-Motion animatiemodel "Dynamation" uit tot de een van de grootste namen in de filmgeschiedenis. Het boek Ray Harryhausen's Fantasy Scrapbook van Harryhausen en Tony Dalton, co-schrijver en zakelijke vriend van Harryhausen, is een indrukwekkend overzicht van zijn werk, dat in de hedendaagse films wordt vervangen door het niet altijd even geliefde, maar veelal vloeiend bewegende CGI. Het boekwerk opent met een veelzeggende quote van Tom Hanks: "Some people say Casablanca or Citizen Kane. I say Jason and the Argonauts is the greatest film ever made."

Na het voorwoord van John Landis (An American Werewolf in London, 1981) en introducties van Harryhausen en Dalton volgen de vijf thematische hoofdstukken Primitive Creatures, From the Beginning of Time, To Venus and Back, Arabian Nights en Gods and Titans. Het geheel is geen biografische beschrijving, maar er wordt per film stilgestaan bij de vele poppen, modellen en (getekende) ontwerpen die Harryhausen in de afgelopen 65 jaar maakte. Het boek staat daardoor vol afbeeldingen, die allen kort worden beschreven. Veel van de attributen, tekeningen en foto's (van achter de schermen) zijn onlangs gevonden in Harryhausens garage in Los Angeles. Een gedeelte van de "ontdekte" schat was gemaakt voor films die nooit zijn gemaakt/afgerond, zoals de dino-film Evolution en Harryhausens versie van War of the Worlds.

Het boek behelst een periode van bijna 70 jaar. Het overzicht start in 1933 toen Harryhausen zijn eerste modellen maakte gebaseerd op King Kong. Na een hele reeks van creatieve uitspattingen, binnen verschillende genres, sluit het boek af met twee pagina's met foto's van het evenement, georganiseerd door grote namen uit de filmwereld, waar Harryhausen nogmaals werd geprezen om zijn prestaties. Dit was in 2010, op zijn 90e verjaardag. In 1992 werd hij al eerder geëerd met de uitreiking van de ere-Oscar. Harryhausen, een grote inspiratiebron voor namen als de eerdergenoemde Landis, Peter Jackson en Tim Burton, was verantwoordelijk voor de special effects in titels als Mighty Joe Young (1949), The Beast from 20,000 Fathoms (1953), The 7th Voyage of Sinbad (1958), Jason and the Argonauts (1963), The Golden Voyage of Sinbad (1974), Sinbad and the Eye of the Tiger (1977) en Clash of the Titans (1981).

Proef op de som: Als je het boek Ray Harryhausen's Fantasy Scrapbook op een willekeurige pagina van de 192 pagina's openslaat, dan kun je uitkomen op de introductie van Tony Dalton. In zijn woorden vergelijkt hij het boek met de eerder verschenen The Film Fantasy Scrapbook (1972) en schrijft hij over wat er met de attributen gebeurt. Op de rechterpagina is een foto te zien van de dochter van Harryhausen. Ze staat voor de garage waarin honderden dozen stonden met Harryhausens werk. In de begeleidende tekst staat dat Peter Jackson de vele 35mm filmbeelden heeft hersteld.



In het tweede hoofdstuk wordt via een flink aantal pagina's aandacht besteed aan Mighty Joe Young (1949). Er zijn vele schetsen, tekeningen, testopnames, film- en setbeelden en zelfs een budgetraming te zien. Hieronder zie je enkele tekeningen en een nagemaakt schaalmodel die aan Harryhausen werd overhandigd in maart 2011. Harryhausen was na de film zijn modellen kwijtgeraakt aan de cast & crew.



Harryhausen was ook betrokken bij een aantal sci-fi films. In 1949 maakte hij een opzet voor een verfilming van het radiohoorspel War of the Worlds. Ondanks zijn vele visuele voorstellen en een testscene van vier minuten vonden producenten het niet commercieel genoeg. Niet veel later in 1953 verscheen de klassieker The War of the Worlds, die in 2005 een "CG remake" kreeg van regisseur Steven Spielberg. Hieronder een indruk van de vele ideeën en tekeningen die Harryhausen maakte voor de sci-fi film die er nooit kwam.



In 1977 werkte Harryhausen aan de special effects voor de "Arabische avonturenfilm" Sinbad and the Eye of the Tiger, waarin o.a. het filmmonster Trog te zien is. In de pagina's die aan de film toebedeeld zijn, staan weer een hoop aantekeningen die Harryhausen maakte en ook een aantal mooie foto's waarin te zien is hoe groot de modellen in het echt zijn.



In 1981 maakte Harryhausen de overbekende special effects uit Clash of the Titans (1981), waarvan aardig wat foto's van achter de schermen bewaard zijn gebleven. In het boek zijn meerdere modellen te zien, gezamenlijk met vele sketches en andere afbeeldingen. In een van de documenten staat te lezen dat de kosten van de "Kraken" geraamd werd op zo'n 1.300 pond. Deze film kreeg in 2010 een matig ontvangen gelijknamige CG remake, waarvan de sequel Wrath of the Titans in 2012 verschijnt.



Het boek Ray Harryhausen's Fantasy Scrapbook bewijst dat de legende Harryhausen volledig was toegewijd aan zijn vak. De vele afbeeldingen en de beknopte beschrijving geven de kenner en de jongere filmfan een goede indruk van Harryhausens invloedrijke werk. Dat de handgemaakte modellen ondertussen grotendeels worden vervangen door het veelal meer realistische CGI is logisch, maar de uitstervende creatieve werkzaamheden die bij Stop-Motion (in live-action films) komen kijken zijn bewonderenswaardig en zullen dat altijd blijven. Voor de prijs van zo'n 36 euro is het boek verkrijgbaar bij de bekende (online) boekhandels. Met dank aan uitgever Aurum Press voor het recensie-exemplaar.