Thelma
Recensie

Thelma (2017)

Joachim Trier maakt een genrefilm maar blijft redelijk op vertrouwd terrein.

in Recensies
Leestijd: 3 min 1 sec
Regie: Joachim Trier | Cast: Eili Harboe (Thelma), Kaya Wilkins (Anja), Henrik Rafaelsen (Trond), Ellen Dorrit Petersen (Unni), Marte Magnusdotter Solem (Nevrolog), e.a.| Speelduur: 116 minuten | Jaar: 2017

Wanneer een in serieus drama gespecialiseerde regisseur aan de slag gaat met een horrorfilm, valt er meestal wel iets interessants te verwachten. Dergelijke cineasten nemen de conventies van het genre doorgaans wat minder voor lief en graven aldus iets dieper om op minder gebruikelijke manieren spanning op te roepen. Dat horrorklassiekers als The Exorcist en Rosemary's Baby al die jaren zo goed overeind zijn gebleven, is waarschijnlijk omdat ze grotendeels zijn gemaakt als dramafilms zonder het goedkope effectbejag waar veel genregenoten zo hevig op inzetten. Dus als Joachim Trier, regisseur van Reprise, Oslo, August 31st en Louder Than Bombs een soort Scandinavische arthousevariant van Carrie maakt, stemt dat uiterst hoopvol. Gelukkig stelt hij niet teleur.

In de sterke openingsscène struint de jonge Thelma met haar vader door de besneeuwde Noorse bossen. Er wordt geen woord gesproken, maar de beelden zeggen genoeg; het betreft een opvoedkundige dagbesteding, vergelijkbaar met hoe een Nederlandse ouder zijn kind leert fietsen. Vertedering om het lieflijke tafereel slaat plotseling om in onbehagen wanneer de vader zijn op een jong hert gericht jachtgeweer ineens mikt op zijn nietsvermoedende dochtertje. De trekker wordt niet overgehaald, maar het moment blijft als een zwaard van Damocles over de film hangen. Wat kan er in hemelsnaam aan de hand zijn dat deze man bereid is zijn kind te doden?

Het verhaal gaat verder wanneer Thelma jaren later in Oslo aan haar studie begint. Ver verwijderd van haar ouders valt de tiener al snel ten prooi aan een verstikkende eenzaamheid. De traditionele scène uit Amerikaanse films waarin een kersverse student binnen enkele minuten bevriend is met zijn kamergenoot, is hier namelijk niet aanwezig. Kamergenoten evenmin. Thelma is overigens niet zozeer sociaal onhandig, maar gewoon introvert en heeft nauwelijks een idee hoe ze vriendschappen moet sluiten. De eerste met wie ze contact krijgt, is dan ook simpelweg degene die naast haar zit op het moment dat ze een epileptische aanval krijgt en haar daar later uit bezorgdheid over aanspreekt.

Wat Thelma's situatie niet bepaald verbetert, is dat ze door haar ouders nauwelijks wordt losgelaten. Zij zijn zich van geen kwaad bewust en schuiven hun handelen af op ouderlijke bezorgdheid, maar de moderne middelen maken het voor hen haast te makkelijk zich niet met het leven van hun dochter te bemoeien. Met een paar muisklikken kunnen ze Thelma's lesrooster raadplegen en zien dat ze nieuwe Facebook-vrienden heeft, en met een mobiele telefoon lijkt het niet onredelijk constante bereikbaarheid te verwachten om haar stem te kunnen horen wanneer dat gewenst is. Wanneer de voorheen brave geheelonthouder telefonisch aan haar vader opbiecht dat ze een paar glazen alcohol heeft gedronken, is het dan ook haast alsof ze in een biechtstoel zit. Het zijn kleine momenten, maar gaandeweg blijken haar eenzaamheid, conservatieve opvoeding, ontluikende seksualiteit en mogelijke stoornis of bovennatuurlijke gaven te resulteren in een explosieve cocktail.

De hoofdingrediënten van de cocktail die Trier ondertussen bereidt, zijn de prachtig gestileerde beelden en het bijzonder sterke acteerwerk van titelrolvertolkster Eili Harboe. Wanneer Thelma's vriendschap met haar leeftijdsgenoot wat sensuele trekken begint te vertonen, krijgen de jonge actrices alle ruimte om dit middels lichaamstaal en goed gemonteerde blikken te communiceren. Trier zet regelmatig in op visuele details en weet daarmee het mysterie dat werd opgeworpen in de proloog lang vast te houden en zeer secuur uit te spelen. Het resulteert in een film die je misschien niet permanent op het puntje van je stoel houdt, maar wel constant geboeid naar het scherm laat staren.