Harmonium presenteert een herhaling van beelden en plaatsen, steeds met ogenschijnlijk minieme verschillen. Het openingsshot toont de rug van een klein meisje, terwijl ze met beperkt succes een liedje oefent op een harmonium (een instrument dat eruit ziet als een piano en klinkt als een accordeon). Het zenuwachtige getik van de metronoom zet de toon voor de film en blijft naklinken lang nadat de jonge Hotaru de tikker heeft stilgezet om een hapje te gaan eten met haar ouders in de keuken.
Het beeld van het meisje achter het instrument, vaak met een volwassene aan haar zijde om te helpen, keert steeds terug. Net als de gezamenlijke maaltijden aan de keukentafel. Het nieuwe gezicht dat al snel in deze scenario's aanschuift, brengt ook een sfeerverandering met zich mee. Aan de oppervlakte blijven de plaatjes onschuldig en alledaags. De ongemakkelijkheid, achterdocht en dreiging die achter de beleefde façades en voortdurende uitwisselingen van excuses schuilgaan, zijn echter bijna tastbaar.
Aanstichter van deze kentering is een kennis uit het verleden. Deze meneer Yasaka staat op een dag onaangekondigd voor de deur, op zoek naar tijdelijk onderdak en werk. Gezinshoofd Toshio biedt direct aan zijn huis en werkplaats te delen, zonder te overleggen met zijn vrouw Akié of haar zelfs maar te vertellen dat zijn oude vriend net is vrijgelaten na een lange gevangenisstraf. De geslotenheid van Toshio is bijna net zo schuldig aan wat volgt als de handelingen van zijn gast.
Het duurt even voor de gedeelde geschiedenis van Toshio en Yasaka geheel aan het licht komt. Met de onthullingen dringen zich ondertussen alleen maar meer vragen op. Heeft Yasaka kwade bedoelingen? Wil hij profiteren van zijn oude vriend? Of zou hij daadwerkelijk alleen tijdelijk onderdak willen? Aan het uitgestreken gezicht van acteur Tadanobu Asano zijn de antwoorden in elk geval niet af te lezen. Hij is perfect gecast als de mysterieuze bezoeker, in wie je met hetzelfde gemak een gevaarlijke crimineel als een goedaardige familievriend ziet. Het wordt nooit duidelijk wat Yasaka's motivaties waren, en of er überhaupt een plan zat achter zijn handelingen. Het maakt de implicaties van zijn bezoek extra sinister. Of er nou karma of willekeur, opzet of een opwelling aan ten grondslag lag, blijft zelfs na de aftiteling giswerk. Die ambiguïteit is de grootste kracht van Harmonium. Er valt nog een avond te vullen met discussies en overpeinzingen over de lotgevallen die Koji Fukada ons voorschotelt.
De emotionele impact van het verhaal blijft echter beperkt. Dit komt door de afstand die al snel ontstaat tussen de toeschouwer en de personages. Het is, zeker vanuit een Nederlandse achtergrond, lastig identificeren met de eindeloos verontschuldigende, ongemakkelijk stamelende en beleefd knipmessende personages. Daarnaast versterkt het camerawerk, dat de personages met regelmaat lopend, strompelend of rennend achtervolgt, het gevoel dat je van buitenaf stiekem even naar binnen kijkt bij deze levens, zonder er ooit echt deelgenoot van te worden. Deze filmtechniek zette Fukada in eerder werk als Au Revoir l'Été ook al in. Aan het eind van Harmonium is het leven van ieder personages onherroepelijk veranderd, maar dat van de kijker is amper beroerd.
Harmomium is bovenal een beeldende herinnering geworden aan het spreekwoord 'het kan verkeren'. Nergens meer dan in het schrijnende eindshot. In een knipoog naar de vrolijke familiefoto die eerder tijdens een daguitje werd gemaakt, worden de drie gezinsleden samen met een familievriend van boven in beeld gebracht, naast elkaar liggend op een rivierbed. De compositie van beide beelden doet hetzelfde aan, maar het vrolijke getokkel van het meisje op het harmonium is in de tussentijd weggestorven. Wat rest, is de herinnering aan het unheimische en lege getiktak van de metronoom.
