Damien Chazelle levert met Whiplash zijn eerste grote speelfilm af als regisseur. Met succes; het muzikale drama met J.K. Simmons en Miles Teller blijkt de onverwachte hit van het festivalseizoen. Tijdens het filmfestival in Cannes sprak Filmtotaal met Chazelle over jazz, gek worden op de set en inspiratie voor de personages.

Wat vormde je inspiratie voor Whiplash?

"Ik ben zelf drummer geweest toen ik jong was en toen had ik een leraar een beetje zoals die klootzak daar [wijst grappend naar J.K. Simmons]. Ik ben nog steeds een hoop van die herinneringen aan het verwerken. Mijn volgende film zal ook over muziek gaan, maar dan de tegenovergestelde kant van Whiplash. Dat gaat meer over de vreugde die muziek je brengt. Whiplash gaat over het lijden om muziek te maken en de angst die hiermee gepaard gaat."

Hoe bereid je acteurs voor op het vertolken van muzikanten?

"Je moet acteurs hebben die dingen goed kunnen nadoen. Miles speelde een beetje drums, maar is geen echte drummer. Hij wist het echter wel perfect na te bootsen en pakte dingen heel snel op. Ik liet hem iets zien op de drums en dan wist hij dat meteen na te doen. Zo hebben we zijn drummomenten voorbereid. We keken precies wanneer hij in beeld zou zijn en wat hij dan moest doen. Sommige scènes moest hij perfect zijn, andere niet zo, want zijn personage wordt ook beter in het drummen gedurende de film."

Waarom koos je Miles voor de hoofdrol?

"Ik wilde hem een substantiële rol geven [na een aantal tienerfilms]. Ik had hem voor het eerst gezien in de film Rabbit Hole, waarin ik hem briljant vond. Ik was toen nog bezig met het schrijven van het script en wist meteen dat hij Andrew was. Ik vind dat hij een kwetsbare en sterke kant heeft, die nodig waren voor de vertolking van Andrew. Voor mij was er geen twijfel dat ik hem wilde voor de rol."

Schreef je het script vervolgens met Miles in gedachten verder? En welke acteurs zag je als Fletcher voor je tijdens het schrijven?

"Nadat ik Rabbit Hole had gezien, had ik Miles in gedachten. Maar voor de leraar zag ik geen acteur voor me, omdat ik mijn eigen muziekleraar daarvoor in gedachten had. En geen enkele acteur kwam precies overeen qua uiterlijk. Het was een van de producenten die J.K. Simmons voorstelde. Toen ging ik nadenken over de manier waarop J.K. deze rol zou kunnen invullen. Ik was een groot liefhebber van alles wat hij had gedaan vanaf zijn rol in Oz. Ik besefte dat hij na Oz vooral lichte rollen had gespeeld. Ik wilde graag weer terug naar zijn personage in Oz en hem opnieuw een onvoorstelbare klootzak laten spelen."


Wat is jouw eigen favoriete muziekstijl?

"Ik heb een liefde voor jazz, omdat ik dat het meeste speelde. Ik leerde de jazzwereld op dezelfde manier kennen als in de film gebeurt. Door veel te oefenen, te spelen en te luisteren naar de grote jazzmuzikanten. Wat ik leuk vind aan die wereld zijn de fysieke en agressieve elementen. Maar ik had nooit het voornemen om professioneel te gaan drummen. Ik was er vooral erg mee bezig op de middelbare school, met name omdat ik een leraar had bij wie je geen fouten wilde maken. Maar film was altijd mijn grote liefde en ik vind het geweldig dat ik nu iets kan maken waarbij ik de liefde voor film kan combineren met mijn liefde voor jazz zonder te hoeven lijden."

Wat is het geheim van het succes van Whiplash?

"Het was een verrassing. Je hoopt altijd dat mensen iets mooi vinden, maar bij een film over jazzdrummers verwacht je dat niet. Je schrijft over de dingen die dichtbij je staan. Je weet niet hoe anderen erop zullen reageren. Mijn hoop was toch dat het een universele film zou worden die veel mensen zou aanspreken. Ik wilde dat mensen niet van jazz hoefden te houden of kennis nodig hadden van drummen om de film leuk te vinden. Dat hoop je voorafgaand aan het filmen, maar je weet pas of je daarin bent geslaagd als je de film gaat vertonen. Ik denk dat het universele aspect is, dat we allemaal wel zo iemand als deze muziekleraar in ons leven hebben gehad. Of dat nu een leraar, baas, mentor of ouder was. Daarnaast is het herkenbaar dat we allemaal iets belangrijks willen doen met ons leven."

Hoe ga je om met het succes?

"Je bent altijd aan het wachten op het moment dat de luchtbel uit elkaar spat. Na Sundance gingen we naar Cannes en dan houd je in je achterhoofd dat mensen in Cannes films ook wel eens uitjouwen. Ik ben erg negatief ingesteld en word altijd nerveus voor screenings. Het is dus een periode van zowel euforie en angst."

Kun je iets vertellen over je regiestijl? Geef je de voorkeur aan veel repeteren of juist improvisatie?

"Ik had graag veel gerepeteerd, maar we hadden er de tijd niet voor. We hadden maar twintig dagen om de film te maken dus er was eveneens geen mogelijkheid om op de set te improviseren en kijken hoe de personages zich moesten ontwikkelen. Ik dacht vooraf dat dit werkelijk de slechtste manier was om deze film te maken, ik was bang dat het gebrek aan tijd zou zorgen voor slordigheid. Maar het tegenovergestelde bleek waar. Het droeg juist bij aan de emotie en de energie die we wilden vastleggen. Met een rustiger verhaal had deze snelle manier van filmen niet gewerkt. Hier werd het een krankzinnige sprint om de film te maken en we werden allemaal een beetje gek om het voor elkaar te krijgen, wat volgens mij het eindresultaat juist ten goede kwam. Gek genoeg."

Lees ook de recensie van Whiplash en het interview met J.K. Simmons.