We aanbidden graag de regisseur als god van de cinema, wat weer eens blijkt uit een aantal documentaires die in het Signals: Regained programma op het festival draaien. Trepassing Bergman is letterlijk een aantal fans (zelf ook weer regisseurs, zoals Martin Scorsese, Claire Denis of Lars von Trier) die vertellen over zijn impact op hen. Sommigen reizen zelfs af naar het huis waar de Zweed woonde, als een soort pelgrimstocht. Double Play is een gesprek tussen de Amerikanen James Benning en Richard Linklater, en Istintobrass gaat over de Italiaanse Tinto Brass. Die verering van de regisseur hebben we deels te danken aan een stel Fransen in de jaren vijftig en dus is het logisch dat er meerdere Franse films over filmmakers te zien zijn.

Natan is echter geen eerbetoon aan een regisseur of een verkenning van het werk van, maar gaat over een vergeten en verguisde producent en distributeur. Het is een poging om de Bernard Natan in ere te herstellen en hem een volgens de documentairemakers verdiende plek in de filmgeschiedenis te geven. Als Natan überhaupt nog wordt herinnerd is dat als pionier van porno in het stille filmtijdperk, maar uit de film blijkt dat die reputatie nauwelijks ergens op gebaseerd is en hoogstwaarschijnlijk zeer onterecht. Dat is jammerlijke gevolg van een smaadcampagne in de Franse pers eind jaren dertig, toen Natan gedwongen werd uit Pathé (waar hij daarvoor eigenaar van was) te stappen, voor fraude werd veroordeeld en waarna hij uiteindelijk in Auschwitz belandde.

Daarvoor was de van oorsprong Roemeens-Joodse Natan echter een van de bepalende en leidende figuren van de Franse filmindustrie in de jaren twintig en dertig. Na de Eerste Wereldoorlog was hij de hoofdverantwoordelijke voor de heropleving van de Franse cinema tot aan de volgende oorlog. Zonder Natan zouden we misschien niet nu naar Pathé bioscopen gaan. Charles Pathé wilde het bedrijf in 1929 opdoeken omdat hij geen toekomst in de geluidsfilm zag, maar Natan zag dat wel en kocht het bedrijf op.

Vervolgens bracht de geluidsfilm naar Frankrijk en integreerde Pathé als productiemaatschappij, distributeur en bioscoopexploitant naar Amerikaans model. Hij had echter de pech dat hij dit deed vlak voordat de Grote Depressie toesloeg, waarna hij het slachtoffer van antisemitisch sentiment werd. Natan is een overtuigend en geslaagd eerherstel van Bernard Natan de cineast en zakenman. Daarnaast is het een boeiende en leerzame geschiedenisles over de Franse film in het interbellum, nu eens niet compleet gericht op de regisseurs van die tijd en het bewijs dat zij niet de enige verantwoordelijken zijn voor de mooie cinema van toen (waar veel oude fragmenten van voorbij komen).

[rating 4]

Mr. X., oftewel Mr. leos caraX, is wel een typische ode aan die regisseur. Nu is dat niet zo erg, aangezien Carax een van de beste Franse filmmakers van de afgelopen dertig jaar is. Doordat hij in die periode slechts vijf films draaide is er ook flinke aandacht voor elke titel. De docu over hem is echter lang niet zo baanbrekend of opmerkelijk als zijn eigen werk. Het is een ietwat simpele hagiografie, vol critici en kenners die hem ophemelen en cast en crewleden die vertellen over het werken met hem. Nu zitten daar hele interessante en leuke anekdotes tussen, vooral van muze Denis Lavant die veel aan het woord komt, en is die ophemeling wel een beetje terecht. Carax zelf blijft een beetje een mysterie. Plezierig, zeker voor de liefhebber, maar ook niet echt bijzonder. Zou niet misstaan op de eerstvolgende DVD of Blu-ray uitgave van een film van hem.
[rating 3.5]


Kijk tijdens het festival op de speciale IFFR 2014 pagina voor meer verslaggeving.