Een jong stel dat na het verlies van hun kind niet meer met elkaar communiceert. Een voormalig politieagent die niet doorheeft dat zijn zoon via Facebook het leven van een schoolgenoot zuur maakt. Een advocaat die vergroeid is met zijn telefoon en niet ziet wat er zich in zijn gezin afspeelt. En een doortastende journaliste die carrière hoopt te maken door een webcamjongen te interviewen. Het zijn de personages in de eerste speelfilm van Henry Alex Rubin, die al dan niet door toedoen van de moderne communicatiemiddelen elkaar niet meer verstaan. De filmmaker sleepte enkele jaren geleden een Oscarnominatie in de wacht voor Murderball over een rugbyteam dat meedeed aan de paralympics van Athene. Rubin sprak tegenover FilmTotaal, ondanks een joekel van een jetlag en een slapeloze nacht, zinnige woorden over Disconnect.

Disconnect werd onlangs vertoond tijdens een sneakpreview, waar het popcornpubliek doorgaans vooral voor de actie komt. Een deel liep al snel bij je film weg en anderen begonnen ironisch genoeg met hun mobieltje te spelen. Vind je het niet jammer dat je juist dit publiek, waar je film deels over gaat, wellicht niet bereikt?
“Als ik iets maak hoop ik dat er natuurlijk iemand naar komt kijken. Ik denk wel dat het klopt dat een kunstenaar een zo breed mogelijk publiek wil bereiken. Ik hoop ook dat zelfs dit soort publiek zich realiseert dat het een geweldige ervaring tegemoet gaat. Naar mijn mening zullen al die apparaten waarmee we rondlopen alleen maar voor afleiding zorgen bij mensen die daar toch al vatbaar voor zijn. Mensen die zich kunnen focussen hebben daar dus ook geen last van.”

Het ligt eigenlijk dus helemaal niet aan al die mobieltjes?
“Nee, ze vergroten slecht gedrag alleen maar uit. We zijn allemaal aan het leren om met de verleiding van afleiding om te gaan. Het vermogen om met duizenden anderen contact te hebben met een apparaat op broekzakformaat is nog nieuw voor ons. We konden voorheen nooit zoveel mensen bereiken.”

Denk je dat het de evolutie van de mens er niet alleen maar nog meer door versnelt? We hebben door het internet ook steeds minder parate kennis.
“Dat is een goede vraag. Je begeeft je met deze gedachte op het gebied van de Singularity-beweging. Eén van de vertegenwoordigers ervan, Ray Kurzweil, heeft de theorie ontwikkeld dat de mens met de machine zal versmelten. Het zal ooit gebeuren dat techniek in ons lichaam geïmplanteerd wordt.”

Vind je dat geen beangstigend toekomstbeeld?
“Nee, ironisch genoeg ben ik een enorme voorstander van technologie. Ik vind dat ik een film heb gemaakt die uiteindelijk gaat over de kracht van menselijke relaties. Het herinnert ons eraan hoe belangrijk communicatie is. We brengen alleen zo veel tijd door met technologie dat het ons van menselijke relaties weghoudt. Ik heb geprobeerd dat te onderzoeken. Je ziet in mijn film ook dat technologie mensen tot elkaar kan brengen. De vader en zijn pestende zoon in Disconnect vertellen elkaar de waarheid via technologie, maar zodra ze tegenover elkaar zitten, zijn ze niet meer eerlijk naar elkaar.”


Had je deze film ook in de jaren zestig kunnen maken?
“Zeker. Dan was het gegaan over telefoons en televisie en de manier hoe deze middelen het contact dat we met elkaar hebben, hebben beïnvloed. Disconnect kun je bekijken op twee niveaus. Het primaire niveau is de manier waarop technologie onze communicatie bepaalt. Op een dieper niveau gaat het over mensen die niet het vermogen hebben om contact met elkaar te maken. Een goed voorbeeld is het stel gespeeld door Paula Patton en Alexander Skårsgard, waarbij duidelijk sprake is van miscommunicatie. Hun problemen zijn heel universeel. Maar ook de ambitieuze journaliste is eigenlijk heel eenzaam en communiceert ook heel moeizaam met anderen. Daarom gaat ze maar een webcamjongen interviewen. Ze voelt zich tot hem aangetrokken omdat hij compleet vrij kan zijn. Alle verhaallijnen zijn tot dit gegeven terug te brengen. Als je goed kijkt zie je ook dat de personages elkaar aanvankelijk niet aankijken. Ze kijken naar hun schermpjes. We worden omringd door honderden schermen die ons hypnotiseren.”

Hoe ga je hier zelf mee om?
“Ik vind het wat makkelijk om mijn film samen te vatten met de conclusie dat technologie slecht is. Het gaat juist over hoe de mensen van de eenentwintigste eeuw met elkaar omgaan. Dat klinkt wellicht heel groot, maar dat trok me enorm aan in het script. Ik hoor dat mensen geraakt zijn en ze na afloop hun geliefden willen bellen en iets aardigs of liefs tegen ze willen zeggen. Ik vind zo’n reactie echt geweldig. Door al het drama heen sijpelt het belang van communicatie. Dit gaat steeds verder, want na de Google-bril komt er een apparaat dat in je oogbol zit. Het is een onvermijdelijke ontwikkeling. Je ertegen verzetten is alsof je een paraplu in een orkaan opzet. Het gaat toch wel gebeuren, maar laten we de band tussen mensen niet uit het oog verliezen. De online werkelijkheid zal net zo belangrijk en legitiem worden als de echte werkelijkheid.”

Hoe is de stap van documentaire naar fictie bevallen?
“Ik weet hoe ik een documentaire moet maken, maar weet eigenlijk niets van fictie. Ik heb het dus als een documentaire benaderd. Bij een documentaire stel je een camera op en laat je de actie gebeuren. Zo heb ik het bij Disconnect ook aangepakt. Er was bijvoorbeeld veel ruimte voor improvisatie. De acteurs konden vrij bewegen en hoefden niet op de camera te letten. Vaak was de camera zelfs verstopt. Als de acteurs wisten vanuit welke hoek ze gefilmd werden ze zich veel te bewust van zichzelf. Ik merkte vooral bij de jonge acteurs dat ze nep gingen acteren als ze de camera zagen. De ervaren acteurs gingen daarentegen beter spelen als ik de crew weghaalde. Ik liep zelf ook vaak weg en liet de camera na de scène doorlopen, zodat de crew nog even wegbleef en de sfeer natuurlijk bleef.”

Vond je een vooropgezet verhaal met een script niet heel beperkend?
“Het was een heel interessant experiment voor me. Bij documentaires weet je nooit waar het naartoe zal gaan. Ik wilde het liefst net zo verrast worden als het publiek. Het enige wat je als kijker weet is dat de verhalen in mijn thriller tot een ontknoping zullen komen. Maar hoe dat gebeurt is het spannende, laat staan hoe het je emotioneel zal aangrijpen. Ik wilde zorgen dat het fris en onvoorspelbaar bleef. Ik heb ook een soort secundaire cast aangesteld, die bestond uit echte mensen die de gebeurtenissen uit Disconnect min of meer echt hadden meegemaakt. Ik heb ze geïnterviewd en ze contact laten maken met de acteurs. Dit heeft ook weer het script bepaald. Voor mij voelde het prettig om verhalen te vertellen die zijn gestoeld op echte gebeurtenissen.”

Is een logische vervolgstap een volledige fictiefilm?
“Ik vind de mix van waargebeurd en fictie wel heel comfortabel. Films die te formeel en te bedacht zijn roeren mij zelden of nooit. Ik kijk al sinds mijn jeugd graag naar films die mij diep raken, zoals The Deer Hunter of Last Tango in Paris. Ik ben daar bij drama steeds op uit. Een goed verhaal moet de investering waard zijn en dat geldt denk ik ook voor mijn publiek. Disconnect moet de kans krijgen om te nestelen, dus misschien liepen er daarom mensen weg bij die sneakpreview.”

Lees ook de recensie van Disconnect.