Herinnering aan vervlogen tijden en politieke cinema, terugkerende thema's op dit festival waar ik beiden al over geschreven heb de afgelopen week. Soms komen ze zelfs samen, zoals in de documentaire Our Nixon en de fictieve doch in historische realiteit gesitueerde (en eveneens van archiefmateriaal gebruik makende) speelfilm No over het einde van het regime van Pinochet. Twee van de internationaal meest verguisde politici, één vanuit de oppositie bekeken via de televisie en één door de eigen staf. Met indrukwekkende resultaten.

Our Nixon kwam tot stand doordat regisseuse Penny Lane (en dat is haar echte naam) dankzij een kennis op een archief stuitte waarin uren aan super8 amateurfilmopnames van Richard Nixon tijdens zijn ambtsperiode verborgen lag. Dit bleken de privé opnames van zijn stafchef H.R. “Bob” Halderman, adviseur voor Binnenlandse Zaken John Erlichman en assistent Dwight Chapin. Alle drie kregen uiteindelijk celstraf voor hun betrokkenheid bij de Watergate affaire, zo wordt in een nieuwsbericht aan het begin van de film al duidelijk gemaakt.

Die bestaat uit de filmpjes van de drie stafleden, interviews met de drie die later werden opgenomen (ook om de beelden van geluid/commentaar te voorzien), archiefopnames van het nieuws en de beruchte geluidsopnames uit de Oval Office. Samen vertellen deze beelden en gesprekken voornamelijk het politieke verhaal van Nixon vanaf de inauguratie in 1969 tot de val in 1974, hoewel er ook af en toe privé etentjes en bijvoorbeeld de bruiloft van Nixons dochter voorbijkomen, of een gesprek tussen Nixon en zijn staf over All In The Family. Het is evengoed het verhaal van de drie stafleden, waarbij het zwaartepunt rond de Watergate affaire ligt.

Er ontstaat een beeld van opportunisten die alleen spijt hebben van hun daden omdat ze gepakt werden, en die eerder nog excuses van het Amerikaanse volk voor hun behandeling en stigmatisering zouden verwachten dan berouw tonen tegenover dat volk voor het schenden van hun vertrouwen en de wet. Nixon komt ook nog voldoende aan bod, maar het beeld dat we van hem voorgeschoteld krijgen wordt enigszins gefilterd door de drie stafleden. Waardoor het af en toe wat oppervlakkig blijft maar soms juist ook heel tekenend blijkt – en daarbij dieper ingaat op hoe Watergate kon gebeuren dan bijvoorbeeld een Frost/Nixon.

[rating 4]

No is de derde film van de Chileen Pablo Larrain over het Pinochet regime, na Tony Manero en Post Mortem. In 1988 werd Pinochet door internationale druk gedwongen een referendum te houden: ja of nee tegen nog acht jaar onder hem. Voor het eerst sinds hij de macht greep in 1973 krijgt de oppositie zendtijd. Gael Garcia Bernal speelt de reclameman die de Nee campagne leidt, die dankzij hem vrolijk en optimistisch wordt. Larrain gebruikt de reclamespots van beide kampen, en filmde met oude U-matic videocamera's om de look van jaren tachtig televisie na te bootsen.

Hierdoor gaan de beelden van de reclames en het nieuws van destijds naadloos over in de fictieve beelden. Soms is het wel wat surrealistisch, om op een groot scherm naar die stijl te kijken, maar over het algemeen werkt en het geeft toch ook ergens het gevoel dat je échte beelden ziet. En dat voegt toch “immediacy” en spanning toe. Knap is hoe Larrain soms lijkt mee te gaan in het optimisme van de campagne maar toch ook het enthousiasme tempert en de realiteitszin behoudt. Een soms grappige, soms enerverende, uitstekende politieke thriller die zowel hoopvol als pessimistisch stemt.

[rating 4.5]