Nu de laatste dagen van 2011 wegtikken is het natuurlijk tijd om de balans op te maken. Het blijkt vooral een jaar te zijn waarin de grote filmmaatschappijen tegenvallende resultaten hebben geboekt, maar tegelijk ook een jaar met recordopbrengsten. Zo was 2011 het jaar waarin maar liefst drie films meer dan één miljard dollar binnenhaalden in de internationale box office, en kwamen de meeste vervolgen ooit uit dit jaar – het waren er maar liefst achtentwintig. Daarnaast blijkt 2011 een jaar waarin talenten opkomen, de Nederlandse film het uitzonderlijk goed doet en de bekende mensen in opspraak komen. Dat allemaal in dit overzicht, waarvan vandaag deel één. Morgen het tweede deel.


Jaar van de Tegenvallende Opbrengsten



2011 was het slechtste filmjaar voor de Verenigde Staten in zestien jaar. Na een sterke zomer, waarin drie films werden uitgebracht die de één miljard dollar grens overschreden, bleef het in het najaar angstvallig stil in de bioscoopzalen. De eerste twee weekenden van december waren zelfs de slechtste van het jaar. In totaal wist men in de VS 10,15 miljard dollar binnen te slepen met de verkoop van bioscoopkaartjes, wat vier procent lager is dan in het voorgaande jaar. Daar komt bij dat het aantal verkochte kaartjes het laagst is sinds 1995. Dit jaar gingen er 1,275 miljard over de toonbank, terwijl dat er in 1995, het vorige slechtste jaar, 1,26 miljard waren.

Tot de tegenvallers behoren vooral films waar veel geld in is gestoken zoals Alvin and the Chipmunks: Chipwrecked, Happy Feet Two, Tower Heist, Conan the Barbarian en Cowboys & Aliens. Maar ook de film Green Lantern was een grote flop. Met een budget van tweehonderd miljoen dollar sleepte die film net geen 220 miljoen dollar binnen met de verkoop van bioscoopkaartjes. Daar staat wel tegenover dat de studio er zoveel vertrouwen aan heeft dat er gewoon aan een vervolg gewerkt wordt.


Jaar van de Miljard Dollaropbrengsten



Ondanks de enorm tegenvallende opbrengsten waren er toch drie films die meer dan één miljard dollar binnenhaalden met de verkoop van bioscoopkaartjes. In totaal zijn er negen films uitgebracht die deze mijlpaal wisten te bereiken, waarvan er dus drie dit jaar uitgebracht waren. Hier is de box-office top tien te vinden, waaruit blijkt dat de films met de meeste opbrengst Harry Potter and the Deathly Hallows: Part 2 (teller staat op $1,328,111,219), Transformers: Dark of the Moon (teller staat op $1,123,746,996) en Pirates of the Caribbean: On Stranger Tides (teller staat op $1,043,871,802) waren. Daarnaast stonden er maar liefst vier verschillende animatiefilms in de top tien, waarmee dit jaar ook een beetje het jaar van de animatiefilm lijkt te zijn.


Jaar van de Nederlandse film



Waar het voor Hollywood een tegenvallend jaar was, deden de films van eigen bodem het goed. Het Nederlandse publiek ging namelijk massaal naar de bioscopen en dan vooral naar films van eigen bodem. Er waren dit jaar maar liefst twaalf films die de status Gouden Film bereikten, vier films die Platina bereikten en er was één film die de Diamanten Film uitgereikt kreeg. Dat was Gooische Vrouwen, die meteen alle records brak. Zo trok de film binnen één dag meer dan 100.000 mensen naar de bioscopen, en bereikte de film in recordtempo de grens van 400.000 bezoekers. De teller eindigde uiteindelijk boven de miljoen bezoekers, wat pas vier keer eerder gebeurde.

Naast Gooische Vrouwen deden ook Dik Trom, Loft en Nova Zembla het erg goed. Die drie films bereikten allemaal al de Platina status, waarbij Reinout Oerlemans zijn Nova Zembla nog wel even in de bioscopen draait. Ook van New Kids Nitro valt veel te verwachten. Die film trok ondertussen al meer dan 100.000 bezoekers naar de bioscopen, en gezien de mijlpaal die haar voorganger bereikte (van één miljoen bezoekers) ligt er waarschijnlijk meer in het verschiet. Daarnaast krijgt de film een release in België en Duitsland.


Jaar van de Arthouse Producties



Naast de gigantische successen waren er natuurlijk ook genoeg films op het arthouse gebied die uitkwamen en succesvol bleken in de box office. Zo bracht Terrence Malick zijn vijfde film uit, The Tree of Life. Die film ontving gemengde reacties maar wist het uiteindelijk goed te doen in de box office. Daarnaast bracht Woody Allen een nieuwe film uit, Midnight in Paris, dat als zijn beste film in jaren ontvangen werd. Verder was er de film Drive]Drive[/film], die zelfs genoemd wordt als kanshebber voor de Oscars volgend jaar. Ook konden we Melancholia van Lars von Trier in de bioscopen bekijken, Monsters, The Troll Hunter, en natuurlijk vele andere arthouse producties.


Jaar van de Special Effects



2011 was ook een beetje het jaar van de special effects. Niet alleen kwam de laatste met special effects overladen Harry Potter-film uit, die het meeste geld in de box office binnensleepte dit jaar, maar daarnaast kwamen er veel superheldenfilms uit. Daar horen onder anderen Green Lantern, X-Men: First Class, Captain America: The First Avenger en Thor bij. De superheldenfilms deden het overigens niet geweldig. Voor de tweede maal in tien jaar tijd bracht geen enkele superheldenfilm meer dan tweehonderd miljoen dollar met de verkoop van bioscoopkaartjes in Amerika in het laatje.

Dit jaar kwamen er ook een aantal motion capture films uit, waarbij acteur Andy Serkis de boventoon voerde. Hij gold natuurlijk al als een van de beste acteurs op het gebied van de motion capture (vooral na films als The Lord of the Rings: Return of the King en King Kong) maar wist die positie dit jaar nog te versterken. Allereerst kwam de film Rise of the Planet of the Apes uit, die een redelijk succes bleek te zijn in de bioscopen. Met een budget van 93 miljoen dollar haalde die film net geen 482 miljoen dollar binnen met de wereldwijde verkoop van bioscoopkaartjes. Daarnaast was Serkis te zien in The Adventures of Tintin: Secret of the Unicorn, als Captain Haddock. Van die laatste film hoopt men een franchise te maken, waarbij de tweede film in 2013 uit moet komen.

Jaar van MGM’s Doorstart



Waar 2010 het jaar was waarin het in 1924 opgerichte Metro-Goldwyn-Mayer failliet ging, was 2011 het jaar waarin de studio een doorstart maakte. Daartoe verkocht de studio de rechten op de distributie van de 4.000 films die het gemaakt had, DVDs en de twee aankomende Bond-films: Skyfall en Bond 24. Verder bracht de film haar eerste productie sinds de doorstart uit: Zookeeper, geldt de studio als cofinancier van The Girl with the Dragon Tattoo en komen er enkele remakes als RoboCop en Poltergeist aan.


Jaar van de Talenten



Verder wisten dit jaar drie acteurs hoge ogen te gooien met enkele films waarin ze speelden. Zo was er Emma Stone, die hoge ooien gooide met haar rollen in Crazy, Stupid, Love, The Help en Friends with Benefits. Daarnaast wist ze de vrouwelijke hoofdrol te krijgen in The Amazing Spider-man, werd ze voor elf prijzen genomineerd en won ze er daarvan zes.

Ook was 2011 het jaar van Ryan Gosling, die met name voor zijn rol in Drive geprezen wordt. Die film staat zelfs bovenaan menig toplijstje van critici als beste film van het jaar. Andere films waarmee hij hoge ogen gooide waren Crazy, Stupid, Love en The Ides of March. Ryan Gosling werd voor 7 prijzen genomineerd en won er één.

Daarnaast is 2011 het jaar van Jessica Chastain, die met name voor haar rol in The Tree of Life, Terrence Malick’s vijfde film, geprezen werd. Daarnaast was ze te zien in Texas Killing Fields en The Help. Chastain werd voor 15 prijzen genomineerd en won er uiteindelijk elf, waaronder eentje op Cannes.


In het vervolg
In het tweede deel van het overzicht, dat we morgen plaatsen, onder andere Lars von Trier, de Gouden Kalveren, Oscars, een vooruitblik op het volgende jaar en een lijst met de acteurs die overleden. Hier het slotdeel van het FilmTotaal Jaaroverzicht 2011.