Filmtotaal Recensie
Regie: Lars von Trier | Cast: Bryce Dallas Howard (Grace Margaret Mulligan), Danny Glover (Wilhelm), Isaach de Bankolé (Timothy), Willem Dafoe (Graces vader), John Hurt (verteller), e.a. | Speelduur: 139 min.
Grace Mulligan, haar vader en zijn gangsters hebben Dogville ontredderd achtergelaten en trekken zuidwaarts, een stippellijn-spoor trekkend door de schematisch weergegeven landkaart van Amerika. Ze stoppen bij een afgelegen plantage, waar men zojuist een neger aan het hek heeft gebonden zodat zijn blanke meesteres hem er met de zweep van langs kan geven. Welkom in Manderlay, het tweede deel van Lars von Triers bijtende trilogie USA Land of Opportunities. Wie Dogville heeft bezocht, zal de schaars belichte soundstage met strategisch geplaatste halve decorstukken en de honingzoete ironie in John Hurts voice-over direct associëren met fraaie zaken als manipulatie, huichelarij, zelfbedrog en verraad. En terecht. In Manderlay gaat Von Trier vrolijk door met het fileren van wat hij ziet als de onvolwassen moraal van de Verenigde Staten, die zo gevaarlijk is omdat zij gepaard gaat met een feitelijk onbegrensde macht. Grace Mulligan is, meer nog dan in Dogville, de belichaming van die moraal, en ook in dit deel zal ze gedwongen worden haar morele tekortkomingen onder ogen te zien.
In Manderlay, zo leren Grace en haar vader, viert de slavernij zeventig jaar na haar afschaffing nog steeds hoogtij. Mam (Lauren Bacall) en haar familie voeren een strak regime over een groep zwarten, die met onzichtbare boeien aan het landgoed geketend lijken. Hun probleem zegt Graces vader, die voorstelt verder te rijden. Maar voor Grace is doorrijden geen optie: zij moet en zal Vrijheid en Democratie brengen waar nu Onderdrukking heerst. Ze weet haar vader, die wel beter weet dan zijn vingers hier aan te branden, te overreden haar een paar van zijn mannetjes te lenen. Met hun gewapende assistentie zal Grace Manderlay omtoveren tot een democratie, de negers emanciperen en de blanken een lesje in respect bijbrengen. Dit betekent heropvoeding vanaf de basis, want de slavernij zit diepgeworteld in de psyche van de negers. Hun hele leven is bepaald volgens het geheime handboek dat Mam onder haar matras bewaarde en waarin zij worden onderverdeeld in psychologische categorieën, zoals de Trotse Nikker, de Vleiende Nikker en de Pratende Nikker. Voor iedere categorie bestaat een beproefde methode om hem onder de duim te houden; Grace ziet het boek als een onverdraaglijk instrument van racisme en vernedering.
