Sinds de release van Avatar zijn we doodgegooid met 3D-producties. James Camerons pronkstuk had de lat hoog gelegd, maar dat weerhield tientallen filmmakers er niet van om hun 2D-films nog snel met de computer van een extra dimensie te voorzien. Resultaat: extra geld in het laatje voor productiemaatschappijen en hoofdpijn voor de betalende kijker. Gelukkig waren er nog de films waar zichtbaar wel moeite was gestoken in het gebruik van 3D, gefilmd met speciale cameras. Maar ook dan was het vaak genoeg de vraag waar het allemaal goed voor was. Meer opbrengsten voor Hollywood inderdaad, maar wat moest de kijker ermee?
Sinds eind 2009 is er maar een handjevol films geweest waarin 3D daadwerkelijk een functie had. Denk aan het prachtige Hugo, waarin Martin Scorsese op subtiele wijze een brug wist te slaan tussen heden en verleden. Of de onderwaterthriller Sanctum; als geheel een stuk minder sterk, maar wel met een treffend gebruik van 3D, dat op momenten een sterk claustrofobisch gevoel op de kijker wist over te brengen. Ook Werner Herzogs documentaire Cave of Forgotten Dreams mag zich in het korte rijtje van films aansluiten waarvoor een brilletje nodig is om echt te kunnen beleven wat de maker voor ogen had.
Herzog kreeg in het voorjaar van 2010 toestemming van het Franse ministerie van Cultuur om met 3D-cameras te filmen in de Chauvet-grot, die sinds de ontdekking in 1994 hermetisch is afgesloten voor de buitenwereld. Alleen een klein groepje wetenschappers mag er via een grote stalen deur naar binnen, omdat een verse luchtstroom of zelfs de adem van teveel mensen kan zorgen voor schade aan wat er binnen te vinden is: rotstekeningen van ruim dertigduizend jaar oud.
Naast het feit dat het gaat om prehistorische kunst die ruim twee keer zo oud is als alle tekeningen die ervoor waren gevonden, is alles ook nog eens bijzonder goed geconserveerd gebleven. De originele ingang van de grot stortte duizenden jaren geleden in, waardoor de ruimte volledig werd geseald. Het is een tijdcapsule geworden. Herzogs documentaire geeft nu de mogelijkheid daar even in te stappen.
Verbluffend is het om iets dat zo oud is tot leven te zien komen. Dat komt niet alleen door de tekeningen zelf, die er uit zien alsof ze gisteren zijn gemaakt, maar ook door de betoverende cameravoering. Het reliëf van de rotsen, waar de holbewoners met hun kunst dankbaar gebruik van maakten, wordt haast tastbaar door de 3D. Daarnaast laat Herzog zijn crew langzaam lampen over de tekeningen heen en weer bewegen, om een spel van licht en schaduwen te creëren dat een prehistorisch kampvuur lijkt na te bootsen. Cave of Forgotten Dreams wordt zo een visuele tijdreis.
Minder geslaagd is Herzogs eigen filosofische commentaar onder de beelden. De regisseur heeft zijn sterke accent al niet mee, maar de gedachtespinsels die hij op de geluidsband zet draven op momenten te ver door, met name in de epiloog. Beter was het geweest om de kijker zelf te laten bepalen wat deze beelden oproepen, en wat het bestaan van de Chauvet-grot betekent voor onze kijk op de (moderne) mensheid. Erg kwalijk kunnen we het de filmmaker ook weer niet nemen. Dit materiaal is dermate fascinerend dat het lastig blijft om gewoon je mond te houden en te kijken.
