Op 11 september 2001 vlogen twee vliegtuigen tegen het World Trade Center te New York aan. Bijna tien jaar later, op 2 mei 2011, wordt de architect van deze aanslag, Osama Bin Laden, doodgeschoten door Amerikaanse commando's in samenwerking met de C.I.A. Zero Dark Thirty is het verhaal van de decennium lange, geheime zoektocht naar Bin Laden door de C.I.A. Ondanks dat de uitkomst van tevoren al vaststaat, is Kathryn Bigelow er in geslaagd daar een spannende thriller van te maken. Een enerverende film die het talent en de doortastendheid van de betrokkenen benadrukt maar ook vragen stelt bij de zin van de missie.
Die spanning komt niet alleen voort uit de zeer degelijke opbouw en de dreigende muziek van Alexandre Desplat, de laatste jaren altijd betrouwbaar, maar ook uit het morele dilemma. Er heerst een voortdurende onzekerheid over de juistheid, rechtvaardigheid en meerwaarde van de jarenlange onderneming. Bigelow brengt deze slim in beeld door juist geen direct commentaar te leveren en de kijker zelf te laten oordelen. Dat leverde de nodige controverse op en kortzichtige beschuldigingen van bevooroordeelde Amerikanen (zowel links als rechts van het politieke spectrum) aan het adres van Bigelow, maar eigenlijk wordt de fundamentele twijfel daar alleen maar door benadrukt.
Het begint al meteen met de martelingen van verdachten door de C.I.A., de eerste ervaringen die Maya in 2003 met de war on terror opdoet. Maya is dan nog onervaren, maar blijkt al gauw een meer dan adequate toevoeging aan het team dat Bin Laden moet opsporen. Na enkele jaren wordt zij de drijvende kracht achter de jacht op de leider van Al-Qaida. Hoe langer het duurt, hoe minder men erin gelooft en Maya moet zowel haar ondergeschikten als haar meerderen telkens weer aansporen om door te blijven gaan. Steeds meer leeft ze alleen nog maar voor het vinden van haar doelwit.
Die eindeloze, vruchteloze zoektocht is waar Zero Dark Thirty oorspronkelijk over zou gaan. Maar toen werd Bin Laden in het echt gevonden en gedood, en moest het script herschreven worden met een nieuw einde. Het gevolg daarvan is een zeer beklemmende, half uur lange sequentie die gedetailleerd de inval van de woning van de terroristenleider weergeeft, bijna even lang durend als de werkelijke operatie. Bigelow serveert deze actie zonder opsmuk. Alles is donker en lastig te ontwaren. Ergens is het spannend, maar toch vooral ijzingwekkend vanwege de koude effectiviteit van deze moordmanoeuvre. Geen sensatie, heroïek en eigenlijk blijft een catharsis ook uit.
Het prachtige laatste shot en de scènes die daaraan vooraf gingen, spreken wat dat betreft boekdelen. Was dit het nou waard? Al die jaren bloed, zweet en tranen, en waarom nou eigenlijk? En wat betekent deze uitkomst voor Maya, die acht jaar lang alleen op het vinden van die man was gefixeerd? Bigelow stelt deze vragen aan haar publiek door ogenschijnlijk alleen te laten zien wat er gebeurd is. Juist door de nadruk te leggen op de jarenlange procedures voorafgaand aan de vondst en vervolgens de militaire handelingen zo realistisch mogelijk zonder commentaar weer te geven, komen de vragen vanzelf naar boven en dat is knap.
