Hoe belangrijk is waar je vandaan komt voor je vorming en identiteit? Hoe bepalend is je oorsprong voor je ontwikkeling? It's hard, not knowin' those you came from, zegt titelpersonage Mud tegen Neck, een van de twee jongens die hem helpen in deze film vol vaderloze mannen en vaderfiguren. De andere jongen, Ellis, is de enige met vader, maar ook die stelt met zijn machteloosheid in veranderende tijden teleur. Dankzij zijn falen wordt Ellis, woonachtig op een rivierboot, ontworteld uit de manier van leven waarmee hij opgroeide.
Wanneer aan het begin van Mud Ellis en Neck (kort voor Neckbone) op een eiland in de grote Mississippi rivier op de zonderlinge knakker Mud stuiten, vertrouwt hij hen pas nadat hij erachter komt dat zij uit Arkansas komen, van de volgens hem 'goede' kant van de rivier dus. Want Mud is een film over roots en afkomst. Mud zelf zit op dat eilandje omdat hij afgesproken heeft met zijn oude liefde om elkaar weer te ontmoeten in de regio waar ze opgroeiden. Ooit redde zij hem van de dood toen ze tien jaar oud waren, en sindsdien zijn hun levens aan elkaar verbonden geweest. Aan het verleden en waar hij vandaan komt kan Mud niet ontsnappen.
Mud oefent een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit op de veertienjarige Ellis, op zoek naar een vaderfiguur ter vervanging van zijn eigen vader. Mud is de mythische outlaw (wat ook weer te maken heeft met zijn liefdesverleden) en staat voor avontuur, terwijl de rivier avontuur en vrijheid symboliseert. De vader van Ellis, de enige echte vader in de film, heet Senior en staat tegelijk zo symbool voor alle afwezige vaders. Ondanks zijn goede bedoelingen en liefde voor zijn zoon slaagt hij er niet in de manier van leven die hij aan Ellis heeft geleerd in stand te houden.
Het wordt Senior er niet makkelijk op gemaakt doordat hij moet opboksen tegen het charisma van Mud, of eigenlijk dat van Matthew McConaughey, die de laatste jaren een soort renaissance doormaakt. Nog steeds even knap en charmant als toen hij twintig jaar terug doorbrak met rollen in Dazed and Confused, Lone Star en A Time To Kill, waarna hij zijn talent het afgelopen decennium verkwiste in slechte romcoms en andere flauwigheid. Het was zo erg dat hij meer bekend stond om het vele uittrekken van zijn shirt voor de camera dan om enig acteertalent. Sinds vorig jaar maakt hij de belofte uit midden jaren negentig echter eindelijk waar met ijzersterke rollen in Killer Joe, Magic Mike, Eastbound & Down, The Paperboy en Mud.
En dat terwijl schrijver en regisseur Jeff Nichols de titelrol eigenlijk had bedoeld voor zijn muze Michael Shannon (die nog zo schitterde in Nichols vorige film, Take Shelter), die het te druk had met het filmen van Man of Steel en uiteindelijk slechts een paar dagen vrij kon maken voor een bijrolletje.
Nichols poogde daarnaast een groots Amerikaans drama te maken, en slaagt daar aardig in. Hij doet dit onder andere met behulp van mooie sfeerbeelden van de Mississippi-rivier en de omliggende natuur, en de daarbij behorende heerlijk authentieke accenten. Zijn film is mede daardoor zoveel meer dan het coming of age verhaal dat centraal staat. Dankzij de eerder genoemde thematiek slaat hij ook terug op oude tradities in de Amerikaanse cinema en literatuur.
