Theodore Twombly werkt bij BeautifullyHandwrittenLetters.com, waar hij liefdesbrieven voor klanten schrijft. De gevoelige dertiger is goed in zijn werk, maar minder geslaagd in de liefde. Na het zien van een reclame voor OS1, een nieuw computersysteem, schaft hij deze geavanceerde kunstmatige intelligentie aan die zichzelf de naam Samantha geeft. Samantha (de stem van Scarlett Johansson) beantwoordt zijn e-mails en houdt zijn agenda bij, maar het duurt niet lang of beide partijen ontwikkelen warme gevoelens voor de ander. Theodore vindt bij Samantha wat hij dacht allang te zijn kwijtgeraakt: zielsverwantschap en intimiteit.
In het Los Angeles van Spike Jonze (Being John Malkovich, Adaptation), een gemoedelijke metropool vol aantrekkelijke maar eenzame singles in de niet zo verre toekomst, loopt de stedeling niet met een mobiele telefoon, maar met een oordopje. Geen Google, maar je OS1 dicteren waarnaar je op zoek bent ('check nieuwsberichten', 'speel melancholische muziek'). Je koopt geen telefoon of tablet, je schaft een persoonlijke kunstmatige intelligentie aan. Je hoeft geen contacten te onderhouden want dat neemt je OS1 wel voor zijn rekening. Eigenlijk heb je die contacten nauwelijks nodig: alles wat je kwijt wil kun je bij je computersysteem kwijt. Hij of zij is er altijd. Niemand weet beter wat je nodig hebt. Utopisch, maar alleen maar op het oog: de mens is van zoveel technologisch vernuft voorzien dat het alles en iedereen daarbuiten praktisch overbodig maakt. De computer lijkt zo op de ander dat 'ie zijn plaats kan innemen. De behoefte van het individu aan contact en intimiteit met andere wereldbewoners mag er dan nog steeds zijn, de mogelijkheid of, erger nog, vanzelfsprekendheid is er nauwelijks. Dat is de intrieste gewaarwording die de kijker bij het zien van Her overspoelt.
Maar voor maar even. Als Jonze iets niet wil is het mistroostige sciencefiction maken. Her is een feelgoodfilm en bovenal een liefdesgeschiedenis. Kantoren zijn aangekleed met kamerplanten, kleding en interieur doen denken aan het retro geekgevoel van Wes Anderson. De beelden van wolkenkrabbers en stadsparken (geschoten door Nederlander Hoyte van Hoytema) zijn poëtisch en baden in een warm rood licht. Niks klinische sfeer, maar een liefdevolle verbeelding van een metropool vol eenzame inwoners, die in hun zoektocht naar warmte en intimiteit niet uitkomen bij elkaar maar bij een kunstmatig systeem.
De thema's echtheid (de mens en zijn gevoel) en kunstmatigheid (digitale substituten) sijpelen door alle facetten van het leven van Theodore en van de film. Alles is nét echt: de liefdesbrieven, de kunstmatige intelligenties, de holografische game die Theodore ter ontspanning speelt - allemaal persoonlijkheden, allemaal emoties en inleving -, maar het is niet echt. De echte dingen worden erdoor vervangen.
Het maakt de film niet hopeloos, eerder melancholisch. Jonze is verre van cynisch of belerend. Her is onherroepelijk, maar wel optimistisch; droevig, maar ook lief en grappig. Samantha wil, gelijk de kleine zeemeermin, alles weten van die mensenwereld waartoe ze nooit zal behoren. De twee tortelduifjes gaan door alle fases van een romance (vlinders in de buik, het aftasten, de ongemakkelijke volgende ochtend) en ook van de bekende valkuilen blijven ze niet gevrijwaard (jaloezie, sleur). Theodore en Samantha zijn onconventionele liefdespartners met een conventionele liefdesrelatie. Hun verhaal roept vragen op over onze menselijke natuur en legt intermenselijke relaties onder een vergrootglas en dat kan Spike Jonze als geen ander. Net als het afleveren van een geflipte, maar aannemelijke, originele en fijnzinnige film. Her is geestig, intelligent en ontroerend. Scenario, fotografie, spel, dialoog, art direction, muziek (uit de koker van Arcade Fire): alles is vakmanschap. Het begrip personal computer is nog nooit zo goed belichaamd als in Scarlett Johanssons Samantha - en laat haar personage nu juist dat missen: een lichaam. Phoenix is perfect gecast. De zweem van kwetsbaarheid en gebrokenheid die rond zijn persoon hangt maakt van Theodore een sympathieke en goeiige held.
Jonze heeft wat te vertellen; niet alleen over hoe onze wereld er over vijf of tien jaar uit kan zien, hij toont ons vooral de wereld van twee verliefden. Of zijn droefgeestige blik op de relatie tussen de mens en zijn computer profetisch blijkt zullen we binnen een paar jaar weten. Eerst maar eens kijken of hij bij de uitreiking van de Academy Awards een beeldje mee naar huis mag nemen.
