In het geheugen van de bevolking van het Polen van de vroege jaren zestig van de vorige eeuw staan de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog gegrift. In geen enkel ander land werden zoveel Joden afgevoerd naar vernietigingskampen om daar een gruwelijke dood te vinden. Voor toekomstig non Anna is de oorlog een abstract gegeven. Ze heeft geen flauw benul van haar roots noch van de vreselijke ervaringen die haar familie is aangedaan. Sterker nog: Anna weet niet eens wie haar ouders zijn. Als wees is ze bij het klooster gedropt. Het geloof is haar verleden, heden en toekomst. Maar wat heeft de voor haar onbekende buitenwereld voor geheimen en geneugten en wat is er al die jaren voor haar verborgen gehouden?
Moeder-overste deelt Anna echter mee dat ze wel degelijk nog familie heeft. Voordat het meisje definitief kiest voor een leven binnen de kloostermuren wordt ze op sleeptouw genomen door haar tante Wanda. Het is een moderne zelfbewuste vrouw met een goede baan. Wanda is een hardvochtige communistische rechter en bovendien zeer geëmancipeerd. Van haar tante komt Anna te weten dat ze eigenlijk Ida heet en van Joodse komaf is. De twee familieleden gaan op zoek naar het roerige verleden van Ida en haar familie. De expeditie is niet enkel een duik in het verleden en in stoffige documenten, maar blijkt ook een persoonlijke ontdekkingstocht voor Ida zelf. Nu ze eenmaal heeft geproefd van het voor haar onbekende vrije leven heeft ze er een fiks dilemma bij.
Zoals wel vaker bij dit soort drama's is een belangrijk plotcomponent het grote contrast tussen de vrouwen. Naast het continu afzetten van de karakters en achtergronden werkt filmmaker Pawel Pawlikowski, ooit verantwoordelijk voor het intense lesbische drama My Summer of Love, ook langzaam toe naar het benadrukken wat de twee vrouwen gemeen hebben en wat hen verbindt. Ida is gesloten en op haar hoede; haast een buitenaards wezen in de buitenwereld die lange tijd voor haar verborgen is gehouden en waarin ze nu haar weg moet zien te vinden. Wanda is juist open en lijkt haar zaakjes op orde te hebben, maar ook zij worstelt met de demonen die ze lange tijd is voorgebleven maar haar nu in rap tempo lijken in te halen.
Het stemmige Ida is niet alleen geschoten in wonderschoon zwart-wit, maar Pawlikowski heeft tevens gekozen voor een ongebruikelijke beeldratio, die net niet helemaal 3:4 is. Niet slechts een trucje, want hierdoor legt hij nog meer de focus op zijn titelfiguur die in veel close-ups het beeld domineert. De buitenwereld doet er niet toe, lijkt de filmmaker te willen zeggen, maar waarom laat hij Ida dan toch niet onberoerd? Pawlikowski's drama zit vol met dit soort bewuste tegenstrijdigheden die de kijker aan het denken zetten en zijn of haar gevoel aanspreken. Hoofdrolspeelster Agata Trzebuchowska heeft met haar habijt en zwijgzaamheid een fascinerend voorkomen. Tot haar ziel zullen we niet kunnen doordringen, dat is van meet af aan al duidelijk.
Dit maakt de niet al te lange, maar wel opmerkelijk langzame film lastig te peilen en te doorgronden. Door de solide, zelfs wat droge aanpak en door het serene voorkomen van Ida te contrasteren met de meer excessieve handelingen van haar chaperonne, weet Ida toch voortdurend te beklijven. Ida is een personage dat zich nooit helemaal openbaart, maar daarin schuilt nu juist een fascinerende aantrekkingskracht. Het is dan ook een knappe prestatie dat ondanks de gesloten aard van de titelfiguur, Pawlikowski ontroering en emotie weet op te roepen. Het Polen buiten de muren van het klooster is volop in beweging, maar het is een ontwikkeling die Ida niet heeft meegekregen. Dat maakt haar confrontatie met de buitenwereld des te intrigerender.
