De geruchtmakende zaak rond de Haagse verpleegster Lucia de Berk zal velen nog vers in het geheugen staan. De Berk leek betrokken bij mysterieuze en tragische overlijdensgevallen van baby's die zij verzorgde. Ze werd door de media al snel 'De Engel des Doods' genoemd en had alle schijn tegen, wat leidde tot een ware heksenjacht. De verpleegster werd door de rechtbank en een tweetal gerechtshoven (na tussentijdse terugverwijzing door de Hoge Raad) veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. Toch bleef er een vies luchtje aan de zaak hangen. Hoe onwaarschijnlijk ook, van de sterfgevallen waarvan De Berk werd beticht kon nooit helemaal sluitend worden bewezen dat zij er ook echt de hand in had gehad. Een kans van één op zoveel miljoen dat De Berk onschuldig was, leek klein maar niet volledig uitgesloten. Ondermeer door toedoen van de media werd de onschuld van De Berk blootgelegd en werd de verpleegster in april 2010 alsnog vrijgesproken en in vrijheid gesteld.
De zaak Lucia de B. werd niet enkel gekenmerkt door maatschappelijk ongeloof, juridisch was ze ook ongekend complex. Termen als schakelbewijs, statistische rapportage over kansen op (on)waarschijnlijkheden en technische rapporten vlogen ons destijds om de oren. Zelfs schrijver Maarten 't Hart bemoeide zich ertegenaan. Het heeft uiteindelijk geleid tot eerherstel. De roemruchte zaak Lucia de B. leent zich door de bizarre samenkomst van omstandigheden, gruwelijke achtergronden en de verontwaardiging van de justitiële dwaling dan ook uitermate goed voor een verfilming. De vraag is alleen of Paula van der Oest, die hier de kar trekt, het wel helemaal handig heeft aangepakt. De grootste van de vele handicaps in haar biopic is nog wel dat de zaak veel te recent is. In april van dit jaar is het nog maar vijf jaar geleden dat De Berk de verlossende woorden hoorde uitspreken door de rechter. We weten allemaal en grotendeels tot in detail dat De Berk onschuldig is. Het toepasselijke, maar inspiratieloos getitelde Lucia de B. gaat vanwege onze collectieve herinneringen over een vrouw die alle schijn tegen heeft maar het niet gedaan heeft. Politie en justitie moeten hier alleen nog even achterkomen.
Het zou dan ook de voorkeur hebben gehad om het accent te leggen op het immense drama dat Lucia trof. Vooral als je één van Neerlands beste actrices in de titelrol cast. Ariane Schluter heeft op het eerste oog wel wat weg van de door onrecht gekwelde verpleegster. Ze is met veel bezieling in haar rol gedoken, maar krijgt te weinig ruimte van Van der Oest en haar scenaristen om haar personage op de juiste wijze in te vullen. Het Haagse accent van De Berk is weliswaar waarheidsgetrouw, maar doet desondanks dikwijls aan als dat van een typetje. Aan Schluter heeft het niet gelegen. Je wil zo graag weten wat er in het hoofd van Lucia om gaat, maar je wordt de kans niet gegund. Dramatische momenten, zoals Lucia die wordt opgepakt bij het sterfbed van haar vader of haar apatische houding als ze eenmaal in de cel hoort van diens dood, worden in de kiem gesmoord. Van der Oest heeft er geen tranentrekker van willen maken die gedomineerd wordt door een verongelijkte toon. Dat valt haar te prijzen, alleen slaat ze hiermee de geijkte conventies die engagement en empathie dicteren volledig in de wind.
De nadruk ligt te zwaar op de naïviteit, onwetendheid en tunnelvisie van justitie. Centraal hierin staat de rol van Sallie Harmsen die de ambitieuze pakketsecretaris Judith Jansen speelt, die door drukke bezigheid van een collega bij de zaak betrokken wordt. In het kielzog van een officier van justitie gespeeld door Annet Malherbe denkt ze een spraakmakende en sluitende zaak in handen te hebben, waar ze zich helemaal in vastbijt. Terwijl de blik van justitie en media zich steeds meer verengt, komt Judith langzaam tot het inzicht dat er iets niet klopt. In Lucia de B. zit nagenoeg geen enkel personage op de juiste plek. Het emotionele accent en focus zijn verkeerd ingeschat. De onbeschrijflijke nachtmerrie die Lucia meemaakt en haar beleving hiervan heeft plaats moeten maken voor de zoektocht van een ijverige juriste naar de waarheid en gerechtigheid.
Dit zijn twee uiteenlopende gezichtspunten die uitstekend samen hadden kunnen gaan. Van der Oest heeft de mens achter het verhaal uit het oog verloren. Dit wordt naar het einde nog enigszins rechtgetrokken als De Berk zelf besluit om in de dossiers te duiken om haar onschuld aan te tonen. De ongekende vechtlust die ze hierbij tentoonspreidt geeft ook gelijk het inkijkje in haar psyche waar de kijker zo lang behoefte aan had. Het verhaal van de ten onrechte beschuldigde verpleegster is er één dat het verdient om verteld te worden aan een bioscooppubliek. Dat je over de wijze waarop kunt twisten bewijst deze matige en onevenwichtige verfilming. Daar brengt zelfs de crème de la crème van Neerlands acteurspopulatie die hier is komen opdraven geen verandering in.
