Bijna vierhonderd welbestede minuten van je leven ben je kwijt aan het kijken naar de fascinerende documentairetrilogie Paradise Lost over de beruchte West Memphis Three. Op 5 mei 1993 werd het stadje aan de grens van de Amerikaanse staten Arkansas en Tennessee opgeschrikt door de verdwijning van drie achtjarige jochies. Stevie Branch, Michael Moore en Christopher Byers werden een dag later in een poel vermoord gevonden. Vastgebonden met hun eigen schoenveters. Eén van hen was vreselijk genitaal verminkt en waarschijnlijk misbruikt. Al snel werden drie daders ingerekend en was zowel het stadje in Arkansas als de rest van het land in de ban van de satanistische rituelen waarmee de drie jongens om het leven zouden zijn gebracht. Het leidde tot levenslange gevangenisstraffen voor twee van de verdachten en de doodstraf voor de derde. Naar aanleiding van de eerste HBO-documentaire kwam er een tegenbeweging op gang. Maatschappelijke onrust werkte de veroordeling van de West Memphis Three in de hand. Maar er klopte geen moer van de klopjacht en hun proces.
Bekende sterren als Eddie Vedder en Johnny Depp braken een lans voor de vermeende misdadigers. Ook al duren de drie delen van Paradise Lost tezamen zesenhalf uur, het is een veel betere tijdsbesteding dan de vet aangezette, zeer beknopte samenvatting Devil's Knot. Gebaseerd op de bestseller van Mara Leveritt is de dramatische rechtbankthriller van Egyptenaar Atom Egoyan niet meer en niet minder dan een gemakzuchtige enscenering van de weergaloze documentairereeks. Het verhaal van één van de jongetjes, de blonde Stevie Branch is eruit gelicht. Zijn moeder, gespeeld door een trashy Reese Witherspoon die duidelijk wat meer vet op de botten heeft, weet zich geen raad met haar wanhoop en emoties. Haar tweede echtgenoot, de stiefvader van Stevie, probeert haar in het gareel te houden. Verderop in West Memphis worden de eerste verdachten gehoord. Onder dubieuze omstandigheden, met suggestieve verhoormethoden en met één enkel doel voor ogen: zo snel mogelijk zondebokken vinden voor de laffe, brute moord op drie onschuldige kinderen.
De roemruchte moordzaak kent zo veel aspecten en invalshoeken dat Egoyan waarschijnlijk niet wist waar te beginnen. Nu was eigenlijk het verhaal van de stiefvader van Christopher al veel interessanter geweest. Deze John Mark Byers is een mediageile malloot met een hersentumor die zelf ook geen schone handjes lijkt te hebben. Een theatrale persoonlijkheid, zo blijkt uit Paradise Lost, zoals je niet verzonnen krijgt. In deze verfilming wordt hij echter gedegradeerd tot een bijfiguur. Het feit dat uitgerekend de aanvankelijk kleurloze moeder Branch centraal staat is tekenend voor de vele planken die Egoyan misslaat. Nauwelijks bekomen van de schok en met het persoonlijke drama flink afgeraffeld, verlegt de filmmaker het accent naar de verhoren en de processen. Onderzoeker Ron Lax, een al even nietszeggende rol van Colin Firth, bemoeit zich er eens flink tegenaan en de media stort zich op de zaak. Verdachte Damien Echols wordt beschouwd als het brein achter de moorden en hij wordt bovendien beticht van satanistische sentimenten.
De dramatische kant wordt interessanter als Stevies moeder begint te flippen en zich vreemd begint te gedragen in de media. Veel tijd om dit aspect van de persoonlijke kant van de misdaad af te handelen is er echter niet. De focus komt dan geheel te liggen op de processen van de licht zwakzinnige Jessie Misskelley en zijn vermeende partners in crime Damien Echols en de bedeesde Jason Baldwin. Firths personage fietst er maar een beetje doorheen. Soms met losse handjes, maar meestal met de handen stevig aan het stuur geklemd met een duidelijk omlijnd doel waardoor hij bitter weinig nieuwe inzichten toevoegt. Het boek van Leveritt en de genoemde documentaires belichten ook de andere kant van de zaak. De gebrekkige bewijsvoering. De woorden die Misskelley in de mond zijn gelegd tijdens zijn verhoor, waardoor zijn bekentenis feitelijk op losse schroeven staat. De mediahype die losbarstte na het verschijnen van het eerste deel van Paradise Lost. Andere verdachten die nauwelijks onderzocht zijn, of pas een decennia later in beeld kwamen.
Devil's Knot vertelt maar het halve verhaal en doet dit ook nog eens hakkelend en weinig trefzeker. Witherspoons pogingen om het dramatische spectrum van haar talent te laten zien stranden vroegtijdig. Zeker, ze kan absoluut hartverscheurend in elkaar storten op een parkeerplaats als ze hoort van de dood van haar zoon. Tegelijkertijd is het goedkoop effectbejag. Voor zo'n geruchtmakende zaak die met name veel Amerikanen nog vers in het geheugen ligt, is Devil's Knot een ernstige teleurstelling.
