De Vijftig Tinten Grijs-hype is een opvallend fenomeen. De drie erotische boeken van debuterend auteur E.L. James werden weliswaar gekraakt door literaire critici, maar groeiden toch uit tot wereldwijde bestsellers. Wat echter opvalt, is dat ondanks het succes maar weinig mensen oprecht lijken te hebben genoten van de romantische sm-avonturen van Anastasia Steele en Christian Grey. De algehele consensus bij eenieder die een of meerdere van de boeken heeft gelezen, lijkt er immers een van onverschilligheid: slecht geschreven erotische pulp die qua niveau nauwelijks uitstijgt boven dat van de gemiddelde doktersroman. Een perfect voorbeeld van een 'guilty pleasure' of toch gewoon slimme marketing van de uitgever? Mogelijk kan de onvermijdelijke verfilming die volgend jaar uitkomt een en ander ophelderen. Tot die tijd moeten we het stellen met het amateuristisch in elkaar geflanste De Overgave, dat op cynische wijze op de hype poogt in te spelen.
Het succes van James boeken heeft namelijk gezorgd voor Nederlandse navolging: de zogenaamde Floor-trilogie. Het eerste deel daarvan, De Overgave van Floor, heeft geleid tot deze film. Aangezien bovengetekende niet bekend is met het bronmateriaal, valt niet te zeggen hoe trouw de film is aan het boek, maar een korte blik op de achterflap leert dat de personages daarin andere namen, andere leeftijden en andere beroepen hebben. De reden voor de afwijking lijkt te zijn dat regisseur Paul Ruven een soort metatekstueel spelletje wil spelen. De Overgave van Floor wordt in de film namelijk opgevoerd als een nog te verschijnen boek dat moet worden bewerkt tot een speelfilm.
De vrouwelijke hoofdrol hierin wordt door de bekende acteur Tim aangeboden aan de bijna dertig jaar jongere serveerster Eva. Dat zij geen enkele acteerervaring heeft, doet er niet toe; vanuit zijn raam heeft Tim al geconstateerd dat zij de juiste persoon is voor de rol. Een normaal mens zou op dit punt argwaan krijgen, maar Eva accepteert het aanbod. Best opvallend voor iemand die zegt geen mensen meer te vertrouwen. Blijkbaar niet op de hoogte van de gebruikelijke wijze waarop films worden gemaakt, vraagt Eva niet naar het script, de opnames of een regisseur, maar vertrouwt ze simpelweg de man die zegt beroemd te zijn (ook al herkent zij hem niet) en begint te lezen in het door hem overhandigde boek. Dat doet ze op dusdanig vreemde momenten en plaatsen, dat je bijna begrijpt dat ze na een week nog nauwelijks verder is gekomen dan de eerste vijftig paginas.
Uiteraard fungeert het verhaal in het boek als een (verstoorde) spiegel van hoe de relatie tussen Eva en Tim zich ontwikkelt. Verrassingen, spanning of logica zijn daarin nauwelijks te bespeuren, maar onrealistische situaties, tenenkrommende dialogen en irritante personages zijn er in overvloed. Daarnaast bevat de film voor een erotische thriller bizar weinig erotiek en nog minder spanning. Ook de metatekstuele opzet faalt, aangezien de Vijftig Tinten Grijs-hype ook is doorgedrongen tot de wereld die in De Overgave wordt geschetst. Dat resulteert in een hoop gejammer van Tim, die de populariteit van de boeken bij vrouwen probeert te doorgronden, maar meer wordt er niet mee gedaan. Uiteindelijk is De Overgave simpelweg een flauw Nederlands namaaksel dat onhandig erkent waar het zijn inspiratie vandaan heeft.
Een van de voornaamste kritieken op de Vijftig Tinten Grijs-boeken is dat het verhaal niet veel meer is dan een gefictionaliseerde beschrijving van de platte erotische fantasieën van een vrouw van middelbare leeftijd. Aangezien E.L. James zich in de media nooit heeft laten betrappen op al te veel intelligentie lijkt die kritiek niet van de lucht, maar je zou tenminste nog kunnen bepleiten dat deze basis zorgt voor enige oprechtheid in haar werk. Wat dat betreft is het goed dat de verfilming van het boek wordt geregisseerd door een vrouw van ongeveer dezelfde leeftijd als James. De Overgave daarentegen is gebaseerd op een boek dat is geschreven door een man, heeft een scenario waarvoor twee mannen verantwoordelijk zijn en is ook nog eens geregisseerd door een van die twee mannen. Niet zo vreemd dus dat de film totaal de plank misslaat in het verbeelden van vrouwelijke fantasieën.
Als je niet beter zou weten, zou je denken dat De Overgave gefilmd is door de vormgever van de Linda. Praktisch elk shot ziet er namelijk uit alsof het een foto uit een glossy is. Een duidelijk voorbeeld hiervan is de scène waarin Eva wakker wordt in Tims prachtige appartement en vervolgens met een volle schaal aardbeien (uiteraard voorzien van een stevige laag slagroom) in een rijkelijk schuimend bad stapt. Scènes als deze maken het niet moeilijk in te schatten welk publiek men in gedachten had; De Overgave is gemaakt voor mensen die het lezen van kranten of boeken als dusdanig inspannend ervaren dat alleen glossys, SBS6-programmas of andere gehypete rommel overblijft. Het is het publiek dat alles koopt, zolang het maar bekend is en mooi in beeld wordt gebracht. Geen wonder dus dat de auteur van het boek waarop de film is gebaseerd jarenlang een marketingbureau leidde.
De Overgave is eersteklas rommel die het verdient grondig te worden ontleed om te voorkomen dat dit soort films vaker worden gemaakt, ware het niet dat je de film eigenlijk niemand kunt voorzetten. Regisseur Paul Ruven won in het verleden Gouden Kalveren voor zijn korte films, maar na Gangsterboys, Ushi Must Marry en nu De Overgave dringt de vraag zich op of hij die maar eens moet inleveren. Alternatieve suggestie: als Ruven zo graag een Nederlandse variant wil maken van een Amerikaans succes, dan wordt het misschien tijd voor een tweede leven van de Gouden Ui, het Nederlandse equivalent van de Golden Raspberry. Slechter dan dit gaan we het dit jaar waarschijnlijk niet beleven.
