In Margin Call wanhopen Kevin Spacey en zijn medebankiers om de onvermijdelijke ineenstorting van de financiële wereld, All is Lost toont de doodsstrijd van solozeiler Robert Redford. Scenarist-regisseur J.C. Chandor laat zijn personages afstevenen op een onafwendbaar noodlot. In zijn debuut is het de beurskrach, in zijn opvolger een zinkende zeilboot op volle zee. Nagelbijtende spanning, ook in zijn nieuwste film, maar op deze spanning is moeilijker de vinger te leggen. Er is dat continue unheimische gevoel dat er iets staat te gebeuren. In A Most Violent Year schuilt het gevaar in zowel dé onbekende als hét onbekende.
Het is 1981, het meest gewelddadige jaar uit de geschiedenis van de stad New York. Misdaad en moord zijn aan de orde van de dag en zowel in de zakenwereld als in de politiek tiert corruptie welig. Abel Morales krijgt met beide te maken wanneer hij zijn familiebedrijf wil uitbreiden door het naastgelegen industrieterrein van Joodse concurrenten te kopen. De grootste gok uit zijn carrière en zeer risicovol omdat hij belooft het geld, dat hij niet heeft, binnen dertig dagen bij elkaar te hebben. Abel Morales runt samen met zijn vrouw Anna een bedrijf in stookolie, overgenomen van Annas maffiose vader. Abel is het schoolvoorbeeld van de American dream: een immigrant die het door hard werken en een tomeloze ambitie tot directeur heeft geschopt. Maar als hij op het punt staat zijn handtekening te zetten, krijgt hij bezoek van de officier van justitie die vastberaden is hem te betrappen op fraude en belastingontduiking. Zijn personeel wordt aangevallen, zijn vrachtwagens worden gekaapt en Abel staat s nachts in eigen huis oog in oog met een gewapende indringer. Zijn rivalen, de maffia, de Joden zelf? Wie erachter zit weet Abel niet en hoe hij daarachter komt ook niet. Hoe het te stoppen evenmin.
A Most Violent Year is een subtiel uitgemeten whodunit. Het is een thriller, maar ook een drama, omdat de film voortdurend laat zien wat de impact van misdaad op de personages is. Chandors film doet denken aan misdaadfilms van Martin Scorsese en Francis Ford Coppola, maar in feite zijn ze elkaars tegenpool en is Abel Morales een antiheld. Het conflict wordt hier fysiek uitgevochten, maar is vooral moreel van aard. Net als in zijn twee eerdere films gaat het Chandor om de psychologie van zijn personages. In een wereld aaneengesmeed van misdaad staat Abel voor de moeilijkste beslissingen uit zijn leven, die hij naar alle integriteit wil maken, bijgestaan door een echtgenote die daar anders over denkt. Waar zijn aanvallers steeds meedogenlozer worden en het gevaar steeds dichterbij komt, weigert deze man kwaad met kwaad te bestrijden en vecht hij tegen de neiging om geweld te overwegen.
A Most Violent Year is zinderend van spanning en het knappe is dat zelfs van de hoofdpersoon zelf een constante dreiging uitgaat. Abel Morales blijft tot het eind toe een moeilijk te duiden en ambigu figuur, wat Oscar Isaac waanzinnig doet. In Inside Llewyn Davis speelde hij de fantastische titelrol en binnenkort zal hij verschijnen in zowel de nieuwe Star Wars als X-Men-film, maar tot voor kort was de Guatemalteekse acteur aangewezen op het spelen van bijrollen. All is Lost kon bogen op Redford en Margin Call was een verzameling steracteurs, dus het is bewonderenswaardig dat Chandor voor zijn derde speelfilm kiest voor een tamelijk onbekende lead. Isaac wordt bijgestaan door Jessica Chastain, die genomineerd werd voor een Golden Globe. Ze zet met haar berekende en onverbiddelijke Anna een sterke rol neer. Ook de overige acteurs leveren stuk voor stuk knap werk. Een onvergetelijke scène is die waarin Abel zijn nieuwbakken werknemers, nog nat achter de oren, instructies geeft hoe met opdrachtgevers om te gaan en specifiek wat ze moeten doen wanneer ze koffie, thee of limonade krijgen aangeboden: Always take the fancy option. Were never gonna be the cheapest option, so we have to be the best. Isaac speelt het klaar om tegelijkertijd kraakhelder, oprecht en bewonderenswaardig, als ongrijpbaar, doortastend en verachtelijk te zijn.
De film, die New York toont in haar meest vervallen vorm, vangt echt de sfeer van de eighties. Rode lipstick en geföhnde kapsels, ook bij de mannen. Het grote geld maar ook de keerzijde van het kapitalisme. De flat van Abels vrachtwagenchauffeur staat in schril contrast met zijn eigen, nieuw opgeleverde designershuis. De luxueuze cameljassen waar hij en zijn vrouw zich in hullen, steken sterk af tegen de smerige fabrieksterreinen en armoedige metros. Annas gemanicuurde nagels zijn zo lang dat schoenveters strikken van haar kinderen wat we haar geen een keer zien doen ongetwijfeld onmogelijk is, en tikken op haar typemachine wat ze onafgebroken doet want zij doet de boekhouding - met een potlood als hulpstuk moet. Macht en beheerstheid moet je uitstralen. Of zoals Anna zelf zegt: "Dont mistake our honesty for weakness."
