Natuurlijk ging de met controverse omgeven speelfilm American Sniper geen Oscar voor Beste Film winnen en zou hoofdrolspeler Bradley Cooper met lege handen naar huis gaan. De Academy houdt niet van politiek, alleen van de schijn van politieke betrokkenheid. Dat is precies wat American Sniper, de eerste film over de Irakoorlog waar Amerikanen massaal een kaartje voor kopen, zelf ook doet: de schijn ophouden. Clint Eastwoods nieuwste rolprent is geen eerlijk portret van oorlog en wat oorlog met de betrokkenen doet; het is een onverholen hommage aan de marinier die door veel Amerikanen beschouwd wordt als een van hun grootste legendes.
Chris Kyle staat te boek als de meest dodelijke scherpschutter uit de geschiedenis van het Amerikaanse leger. Gedurende zijn vier uitzendingen naar Irak doodde hij zeker honderdzestig mensen, wat hem de bijnaam Legend opleverde. Over zijn ervaringen schreef hij een boek dat wekenlang bovenaan de bestsellerlijsten stond en waarop Eastwood zijn film baseerde. In 2013 werd Kyle, achtendertig jaar oud en vader van twee kinderen, thuis in Texas doodgeschoten door een getraumatiseerde veteraan die hij hielp in diens rehabilitatie (en die vorige week door de rechtbank toerekeningsvatbaar verklaard is en werd veroordeeld tot levenslang). American Sniper is zijn verhaal.
In thuisland Amerika is de film verdeeld ontvangen. Critici in de kustgebieden hekelen het gebrek aan politieke context en het ongenuanceerde beeld van de oorlog en van de Irakezen, terwijl Chris Kyle in de conservatievere staten wordt beschouwd als een personificatie van alles waar the best country in the world (citaat van Kyle) voor staat. En sinds zijn dood, die niet ironischer had kunnen zijn, is zijn heldendom alleen maar groeiende.
Eastwood opent de film met Kyle die zijn vizier richt op een kind dat op het punt staat een granaat richting de Amerikaanse grondtroepen te gooien. Hij schiet en tussen het moment dat hij de trekker overhaalt en de kogel de jongen raakt, verspringt het verhaal naar het moment waarop Kyle zelf nog een jongen is en met zijn vader aan het jagen is. Zodoende is het geen kind, maar een stuk wild dat hij doodschiet. Eastwood gaat van het allerergst het moeten doden van een kind in een oorlogssituatie naar het allervredigst: de eigen kinderjaren in het veilige thuisland.
Als hij in de flashback de voorgeschiedenis van de hoofdpersoon geschetst heeft, komt hij terug bij de openingsscène, maar het is laf om zijn film op deze manier te beginnen. Het is exemplarisch voor zijn aanpak van de hele film.
Eerder wist Eastwood nog lof te oogsten met zijn tweeluik over WOII. Hij toonde de slag om Iwo Jima vanuit het perspectief van zijn landgenoten in Flags of Our Fathers en vanuit het perspectief van de Japanners in het overigens veel interessantere Letters from Iwo Jima.
Kyle leefde volgens een mantra. Hij stelde zichzelf geen vragen. Eastwood, van wie we zijn Republikeinse voorkeur kennen maar van wie we ook weten dat hij tegen de invasie in Irak was, stelt ze in American Sniper evenmin. De filmproducenten waren in gesprek met Kyle nog voor hij zijn autobiografie geschreven had en hij werd doodgeschoten op het moment dat de voorbereidingen voor de film in volle gang waren. Met zijn dood veranderde de inspirator in een klap in een martelaar en een biografische verfilming in een kritiekloos eerbetoon. In American Sniper valt de regisseur compleet samen met zijn subject. Deze film is geen oorlogsfilm; deze film kan ook nooit een anti-oorlogsfilm zijn: daarvoor laat hij elke vorm van reflectie en verdieping onbenut.
Er is nauwelijks sprake van enige karakterontwikkeling. Cooper maakt van Kyle een sympathiek persoon, maar het is moeilijk te zeggen of hij dat ook echt was of dat het een gevolg is van het feit dat hij in een hommage speelt. De rol van Sienna Miller, Kyles vrouw, is een aaneenschakeling van smeekbedes om thuis te komen. Al haar scènes zijn een variant van elkaar. In feite is het enige wat American Sniper te zeggen heeft dat een glorieuze carrière als soldaat in overzeese oorlogsgebieden ten koste gaat van het eigen gezinsleven thuis; een goed, Amerikaans leven.
Een ander bezwaar is het feit dat de mensen die deze film bevolken niet met elkaar praten, maar oneliners uitspreken. De dialogen zijn geen dialogen, maar uitspraken, dogmas van een eenkennig en simplistisch wereldbeeld. Er zijn drie soorten mensen op deze wereld: sheep, wolves and sheepdogs. Er zijn drie pijlers in dit leven: God, country and family. Werkelijk elk personage is een wandelende speech.
De klap aan het eind is raak. De film houdt op waar het leven van Chris Kyle ophoudt. De aftiteling is zonder muziek en de stilte maakt indruk, meer indruk dan de film zelf.
