Nu grootmeester Hayao Miyazaki na zijn magnum opus The Wind Rises zijn potlood aan de wilgen heeft gehangen, is het nog maar de vraag hoe het zit met de toekomst van de Japanse animatie. Met zijn Studio Ghibli heeft Miyazaki een ploeg zeer getalenteerde animatieregisseurs en tekenaars opgeleid. Nu Ghibli dertig jaar bestaat kan het bogen op het grote vakmanschap dat de medeoprichter heeft achtergelaten. De studio heeft een unieke stijl ontwikkeld die de brug heeft geslagen tussen de grafisch ruwe Japanse anime en de zoete stijl van Miyazakis inspirator Walt Disney. Stilistisch ligt de nadruk op de handgetekende animatie, waarbij de computer slechts als ondersteuning dient. Thematisch is Ghibli universeel georiënteerd met emotionele verhalen die oude Japanse tradities verweven met westerse waarden. Naast het omvangrijke oeuvre van Miyazaki wisten zijn collegas met werkjes als Grave of the Fireflies, Whisper of the Heart, The Cat Returns en Tales from Earthsea] de wereld te betoveren.
Een nieuwe en wellicht laatste toevoeging aan dit imposante canon wordt gevormd door het meeslepende en dromerige When Marnie Was There. Het is nog niet duidelijk of en hoe Ghibli hierna verder zal gaan. De maker van Arriety, Hiromasa Yonebayashi, ontfermde zich voor zijn tweede avondvullende animatieproject over de gelijknamige roman van de Britse kinderboekauteur Joan G. Robinson. Het boek was een favoriet van pensionado Miyazaki, die voor zijn verfilmingen vaker aansluiting zocht bij de westerse literatuur. Yonebayashi weet de traditioneel Engelse elementen te laten versmelten met Japanse invloeden, al hebben zijn personages net als in het overgrote deel van de Ghibli-producties een westers uiterlijk. Het knappe is dat Yonebayashi volwassen themas als ziekte, verlies, eenzaamheid en verlating niet schuwt en dit weet te vangen in een fantasievol maar een voor de animatiestudio opvallend aardse setting.
Centraal staat de twaalfjarige Anna, een talentvol meisje dat in een aangrijpende openingsdialoog verklaart dat de wereld een denkbeeldige cirkel bevat, waar zij overduidelijk buiten staat. Het meisje wordt niet opgemerkt door haar omgeving en is als kind ter adoptie opgegeven. Anna lijdt bovendien aan een ernstige vorm van astma. Om rust en lucht te krijgen stuurt haar adoptiemoeder Anna naar familie aan de kust. Het nieuwsgierige meisje houdt van tekenen en gaat al vlot op onderzoek in de omgeving uit. Tijdens haar eerste verkenningstocht ontdekt ze een zonderling landhuis dat uitkijkt op een moerasgebied. Anna meent het huis en het blonde meisje dat voor het raam zit te herkennen uit haar dromen (of zijn het herinneringen?) en besluit de zaak te onderzoeken. Haar gastgezin houdt het erop dat het een leegstaand vakantiehuis is, maar Anna kan de zaak niet loslaten. Als ze eenmaal in contact komt met Marnie, het blonde meisje voor het raam, ontstaat een bijzondere vriendschap.
Yonebayashi speelt voortdurend met de dunne scheidslijn tussen droom en werkelijkheid. De band tussen Anna en Marnie wordt zo hecht dat beiden zich in de vriendschap dreigen te verliezen. Dit wordt nooit bedreigend, maar beide meisjes willen wat hen verbindt zo lang mogelijk proberen vast te houden, zelfs als de wereld om hen heen verandert. Het laat zich niet zo heel moeilijk raden hoe de vork in de steel zit, maar het is glashelder dat het zowel Robinson als Yonebayashi niet om de ontknoping te doen is geweest. Wat voorop staat is dat Anna haar plek in het leven moet zien te vinden en dat vriendschappen, hoe bijzonder en wellicht wreed ook, hierin ook slechts een middel kunnen zijn. Dit alles wordt omlijst met een prachtig getekende sprookjeswereld, bizarre gebeurtenissen en aansprekende personages. De wat uitleggerige finale kan de makers dan ook gemakkelijk vergeven worden. When Marnie Was There onderstreept maar weer eens dat voor Studio Ghibli animatie een middel is om een krachtig en rijkgeschakeerd verhaal te vertellen, zonder dat het een doel op zich wordt. Laten we hopen dat de vele animatiekunstenaars die Hayao Miyazaki om zich heen heeft verzameld, besluiten om hun talenten in te zetten om Miyazaki's traditie voort te zetten.
