Difret
Recensie

Difret (2014)

Hartverscheurend verhaal over een veertienjarig meisje dat door haar aanstaande man wordt ontvoerd en hem tijdens een ontsnappingspoging doodt. Ethiopische Oscarinzending.

in Recensies
Leestijd: 3 min 29 sec
Regie: Zeresenay Mehari | Cast: Meron Getnet (Meaza Adhenafi), Tizita Hagere (Hirut Assefa), e.a. | Speelduur: 99 minuten | Jaar: 2014

Drie uur rijden zorgt voor een wereld van verschil. Dat blijkt wel uit de traditionele, moralistische en culturele opvattingen van het Ethiopische platteland. In de hoofdstad van het Oost-Afrikaanse land, Addis Abeba, hebben vrouwen een vergelijkbare maatschappelijke positie als mannen, worden ze niet op jonge leeftijd uitgehuwelijkt en is seks voor het huwelijk niet een schande. Dat is wel anders op het platteland. Daar wordt een meisje van veertien dat luistert naar de naam Hirut ontvoerd en verkracht door haar toekomstige echtgenoot. ‘Telefa’ heet deze wrede traditie, waarbij de verkrachting overigens optioneel is. Het slimme meisje voor wie de toekomst nog open lag, weet te ontsnappen en jaagt uit pure paniek en overlevingsdrang een kogel door haar onvrijwillig aangewezen aanstaande. De dorpsbevolking zweert wraak en vindt dat Hirut moet worden begraven naast haar slachtoffer. Ze is ook nog eens zwanger geworden en is haar leven niet meer veilig omdat ze door haar dorp verstoten is.

Het is lastig voor te stellen, maar dit gebeurde bijna twintig jaar geleden echt in Ethiopië. De zaak van het meisje naar wie Hirut gemodelleerd is deed behoorlijk wat juridisch en maatschappelijk stof opwaaien. Het proces dat erop volgde plaveide de weg voor de discussie over eeuwenoude maar inhumane en vrouwonterende tradities en de positie van de vrouw in modern Ethiopië. De kwestie werd aangegrepen door de ideologische advocate Meaza Ashefani die het meisje tegen alle adviezen in besluit bij te staan. Alle middelen die tot haar beschikking staan worden door de juriste aangewend. Van het optrommelen van de media tot het aanpakken van de politiek, Ashefani schuwt geen enkel middel om haar recht te halen. Maar ze ondervindt hierbij tegenwerking van allerlei kanten. De politiecommissaris die Hirut vasthoudt, twijfelt over de leeftijd van het meisje en regelt zelf wel even een arts die op basis van haar boezem al wel kan vertellen dat Hirut zeker bijna achttien moet zijn. Het lukt Ashefani niet eens om het meisje naar een ziekenhuis te krijgen en haar zo aan haar verwondingen te laten helpen.

Debuterend filmmaakster Zeresenay Mehari vertrok uit Ethiopië een maand voor de zaak met het meisje in alle hevigheid losbarstte. Ze volgde een opleiding als filmmaakster in de Verenigde Staten en wist Angelina Jolie te strikken als uitvoerend producent. De naam van de actrice, regisseur en de helft van Brangelina prijkt al bij de begintitels van Difret, wat toch vooral voelt als een slimme marketingtruc. Aandacht krijgen voor de goede zaak wil met een grote naam nu eenmaal helpen. Ook al is dit de officiële Ethiopische inzending voor de Oscars, het is in wezen een universele, op het westen georiënteerde productie. Dit komt ook tot uitdrukking in het geordende, chronologische narratief dat bitter weinig vraagt van het voorstellingsvermogen. Sterk is dat het geweld dat Hirut overkomt juist wel aan de verbeelding wordt overgelaten. Het is goed dat er met een heldere structuur en duidelijke uitleg van voor velen onbekende materie een begrijpelijk verhaal kan worden verteld en voor het voetlicht kan worden gebracht, maar er wordt hierdoor wel aan de authenticiteit geknaagd. Hirut is een timide, bescheiden meisje, dus al verbale het vuurwerk moet van haar beschermvrouwe komen. Ashefani schiet door in haar rol als raadsvrouw en neemt het meisje zelfs in huis. Ze kan zich haar situatie helemaal voorstellen want ook Ashefani groeide op in een groot gezin op het platteland.

Mehari heeft niets dan goede bedoelingen en attendeert de wereld terecht op een verborgen tragedie, maar het vet aangezette emotionele sausje dat vooral de westerse kijker moet paaien, gaat tegenstaan. Exploitatie wordt het gelukkig net niet, daarvoor toont Mehari voldoende respect en vakmanschap. De interessantste momenten van Difret komen voorbij als de advocate zich er even niet mee bemoeit. Als de corruptie van de gevestigde orde wordt aangeroerd, of juist de meedogenloze eigenrichting van de wijze mannen van het dorp uiteen wordt gezet. Met dit aangrijpende Ethiopische drama had biografe Mehari wel wat minder aan heldenverering mogen doen. Het aureooltje van Santa Ashefan de weldoener ontbreekt er nog net aan. Op Sundance en in Berlijn won Difret overigens wel de publieksprijs.