Amper een jaar geleden bracht filmmaker Wes Ball de verfilming van het eerste boek in de Maze Runner-trilogie van schrijver James Dashner uit. In de tsunami van avonturenfilms met en over adolescenten die veelal hetzelfde stramien volgen, leek Balls verfilming bij voorbaat kansloos. Dit pakte uiteindelijk anders uit. Er viel een boel af te dingen op de wel heel schoon verbeelde actie, waarbij levens weliswaar op het spel stonden, maar weinig bloed vergoten werd. Ook richtte Ball zijn pijlen grotendeels op hoofdpersoon Thomas die met een flink gevalletje geheugenverlies in een immens doolhof werd gedropt. Het ontsnappen uit het dodelijke labyrint bleek een kwestie van goede samenwerking met de andere jongens en die ene meid Teresa die allen hetzelfde lot als Thomas beschoren waren. Vreemd was het dan ook dat in het eerste deel van het drieluik de groepsdynamiek weliswaar werd aangezet, maar niet echt grondig werd uitgewerkt. Een waarschuwing vooraf: geheel spoilervrij over de afloop van het eerste deel van de trilogie is deze recensie niet.
Deeltje één eindigde met Thomas en zijn nieuwe vrienden buiten het doolhof. Ze blijken, zo wordt al snel duidelijk, onderdeel van een geheim overheidsexperiment, bedoeld om de sterkste jongelingen over te houden. Wat precies de grotere functie van Thomas en zijn leeftijdsgenoten is, blijft lange tijd in mysteriën en vaagheden gehuld. Het onderbuikgevoel van de jongen zegt hem dat het niet pluis is in de instelling waar krachtige overlevers zoals hij zijn neergezet. Dagelijks wordt een clubje uitverkoren, maar waarvoor dan precies weet Thomas niet te doorgronden. De buitenwereld, zo wordt hem verteld, is gevaarlijk en meedogenloos en wordt geregeerd door het geheimzinnige kwaadaardige WCKD. We kunnen eruit opmaken dat de pubers maar het beste binnen kunnen blijven en luisteren naar het aanwezige gezag. Nooit een slim plan als dit zo duidelijk wordt ingepeperd. Als Thomas samen met een andere jongen op onderzoek uitgaat, komt hij achter de schokkende waarheid. Hij zit niet bij een stel kinderlievende weldoeners. Er zit voor Thomas en consorten niets anders op dan te ontsnappen en op zoek te gaan naar een verzetsgroepering die zich ergens in de bergen van de nu dystopische wereld ophoudt. New York ligt in puin en onder een flinke laag woestijnzand. The Big Apple wordt bevolkt door grotere gevaren die enkel met slim denken, snel handelen en goede samenwerking te lijf kunnen worden gegaan.
Dashner en daarmee ook terugkerend verfilmer Ball hebben een aantal van de belangrijkste plotelementen van het eerste deel overboord gegooid en zijn daarmee in feite een geheel nieuwe weg ingeslagen. Het mysterie van het doolhof is ontrafeld en het is nu de grote boze buitenwereld die het gevaar vormt. Aan het einde van The Maze Runner bleek de vastomlijnde horrorwereld waaruit de pubers moesten ontsnappen onderdeel van een groter geheel. De plannen die het nieuwe gezag met de kids heeft, zijn niet bijster origineel. Zonder iets te verklappen: hetzelfde geldt ook voor de gevaren waar Thomas en zijn vrienden na hun geslaagde ontsnappingspoging tegenaan lopen. Wat deze opvolger echter krachtiger maakt is de grotere aandacht die is besteed aan het uitwerken van de groep als geheel. Elk van de leden heeft zijn of haar eigen krachten, die zeer bruikbaar zijn in het uitvoeren van de gezamenlijke missie. Door zo sterk de nadruk te leggen op het groepsgevoel komen er ook mogelijkheden tot oponthouden, submissies en zelfs wat emoties als niet iedereen het er levend vanaf brengt. Het gezichtspunt is nog steeds dat van hoofdpersoon Thomas, maar Ball heeft wat meer een helikopterview ingezet.
Bij de grote hoeveelheid bijfiguren vallen meer mitsen en maren te plaatsen. Zo speelt de regisseur voortdurend met de dunne scheidslijn tussen goed en slecht. Dat wordt op een gegeven moment niet alleen voorspelbaar maar ook uiterst vervelend en veel te gemakkelijk. De diverse groeperingen die hun hachje moeten zien te redden in een postapocalyptische wereld handelen zoals het hen uitkomt. Zo kan het gebeuren dat de voormalige labyrintrenners het ene moment ondersteboven aan een touw vastgebonden het bloed naar hun hersenen voelen stromen en wat scènes later de lieden verantwoordelijk voor deze gevangenschap zij aan zij met ze mee knokken. Het lukt Ball daarnaast maar niet om echt orde te scheppen in de vele gezelschappen die de wereld rondtrekken op zoek naar rebellie en een ingang om het establishment aan te vallen. Chaos is hierdoor niet een sfeerverhogend omstandigheid maar juist een obstakel. Vooral als ze elkaar ook weer naar het leven staan wordt het een nodeloos gecompliceerde janboel. Op het visuele vlak scoort Ball wel punten. De beeldvoering is ruw, grauw en uitzichtloos met veel aardetinten en weinig licht.
Zoals wel vaker het geval in middendelen van een trilogie is ook The Scorch Trials (de Nederlandse vertaling De Schroeiproeven bekt toch wat minder lekker) een opmaat naar een apotheose. Dit tweede deel is van soortgelijke kwaliteit als zijn voorganger, al zijn de kaarten nu wel anders geschud. De karakterontwikkeling van de hoofdpersonen is met meer aandacht en focus vormgegeven, maar het mysterie dat het plot drijft, baart minder opzien. De kwaliteit van deel drie, The Death Cure zal bepalen hoe het finale oordeel over deze filmreeks zal luiden. Prequel The Kill Order mag namelijk niet de doorslag geven.
