De alweer bijna vijfenzeventigjarige Robert Redford hield zich in zijn carrière als regisseur meerdere malen bezig met samenzweringen en achterkamerpolitiek. In Quiz Show werd een televisiequiz door de producenten gemanipuleerd en in het recentere Lions for Lambs werd een suggestieve kijk achter de coulissen van Amerikas war on terror gegeven. In The Conspirator - de titel zegt het al - gaat het opnieuw om een samenzwering, meerdere tegelijkertijd eigenlijk. Redfords achtste film in dertig jaar biedt een interessante kijk op hoe blikken gevaarlijk kunnen vertroebelen in onzekere tijden.
Het is 14 april 1865 als president Abraham Lincoln, aan de macht tijdens de Amerikaanse burgeroorlog en de jaren erna, wordt doodgeschoten door een fanatieke aanhanger van de Zuidelijke Staten. De dader wordt al snel gepakt en vermoord, maar daarmee is de kous nog niet af. Terwijl het land nog nabeeft, moet iedereen die iets met het moordcomplot te maken had, terecht worden gesteld. Ook Mary Surratt, moeder van een van de handlangers. Aan oorlogsveteraan Frederick Aiken de ondankbare taak om haar te verdedigen - moeder Surratt lijkt overduidelijk schuldig. Maar schijn bedriegt. Als Aiken zelf, in een poging van zijn cliënt af te komen, haar schuld hard probeert te maken, lijken er dingen niet te kloppen. Wie zweert er nou eigenlijk met wie samen?
Naast het platgetreden verhaal over de underdogadvocaat en een aardig neergezet familiedrama, is The Conspirator met name een pakkende kijk op de tunnelvisie die ontstaat bij schokkende gebeurtenissen en wat de consequenties zijn wanneer niemand meer objectief kan kijken. In de ogen van Surratt kan Aiken nooit het beste met haar voor hebben, andersom is de situatie net zo kansloos. Later ziet Aiken een complot in het bevooroordeelde tribunaal, andersom zien de hoge piefen een verrader in de jonge advocaat.
De manier waarop mensen zich hier gedragen (kortzichtig, ondoordacht) is nog steeds actueel. Denk aan de klopjacht die Amerika in 2001 gehaast opende, geregeld met gekunsteld bewijs en dubieuze afhandelingen. Zelfs de recente ondergang van Osama Bin Laden, doodgeschoten zonder een vorm van proces, past in dat straatje.
Die kritiek op de Amerikaanse overheid mag de kijker zelf uit de film halen, Redfords blik is van alle tijden (getuige dit ruim honderd jaar oude verhaal): het nobele streven naar gerechtigheid heeft onvermijdelijk ook een duistere zijde. Het geeft een intrigerend randje aan dit drama, dat bovendien een lust voor het oog is.
