Caught By The Tides is een meditatie over het verstrijken van de tijd en hoe mensen navigeren door een veranderend China. De nieuwste film van Jia Zhangke lijkt sterk op zijn eerdere werk. Letterlijk, want bijna twee derde bestaat uit beelden uit Unknown Pleasures en Still Life, twee van zijn eerdere films. Een ingenieuze manier om tijdens de covid-restricties toch een volledige film te maken, of slechts een gemakzuchtige herhaling van zetten?
In 2001 maakte Jia Unknown Pleasures. Hierin speelt zijn vrouw en vaste actrice Zhao Tao een zangeres/actrice/model, die in de Noord-Chinese stad Datong rondhangt met onder anderen een handtastelijke manager, gespeeld door Li Zhubin. Beide acteurs keren terug in Caught by the Tides. Zij is op zoek naar haar vervreemde man in Fengjie, een stad die op het punt staat volledig te verdwijnen voor de bouw van de Drieklovendam.
In zijn voorlaatste speelfilm, het meesterlijke Ash is Purest White, gebruikte Jia al enkele outtakes uit beide films om zijn verhaal over meerdere periodes uit te spreiden. Zes jaar later doet Jia dit eigenlijk nog eens dunnetjes over. Hij hergebruikt niet alleen restmateriaal, maar ook scènes uit de oorspronkelijke films, inclusief een paar van de bekendste beelden. Alleen de laatste akte van Caught by the Tides is volledig nieuw.
Zhao Tao begint in 2001 weer in Datong als aspirant-entertainer. Li Zhubin is weer haar manager, maar dit keer onthullen sms'jes dat ze een relatie hebben. Aan het eind van het eerste deel verdwijnt hij. Vijf jaar later is zij naar hem op zoek in Fengjie. Maar als ze hem vindt, verlaat zij hem. In 2022 kruisen hun paden door toeval opnieuw.
Was Jia lui door zoveel oud beeldmateriaal te recyclen? De praktische verdediging is dat hij niet anders kon door de pandemie, maar genoeg landgenoten wisten in die periode wél volledig nieuwe films te maken. Dus die vlieger gaat niet op. De diepere reden lijkt te liggen in Jia's leeftijd: hij wordt ouder en kijkt zoals veel generatiegenoten steeds vaker terug naar het verleden.
Toch is zijn nieuwste film zoveel meer dan een stoffig fotoboek. Unknown Pleasures ging over een generatie die de Culturele Revolutie niet meer had meegemaakt, en uitkeek naar de modernisering van China. Met de afbraak van Fengjie in Still Life trof Jia de perfecte metafoor voor de gevolgen van die modernisering. Caught by the Tides werpt uiteindelijk een blik op het veranderde China.
Van de nog altijd strenge covid-maatregelen (in een radiobericht scherp afgezet tegen die van de VS) tot robots die wijze citaten van westerse auteurs spuien om mensen een beter gevoel over zichzelf te geven. Kinderen dragen voetbalshirts van Messi en Ronaldo, en iedereen volgt het WK in Qatar. Jia observeert het allemaal met interesse. Soms met prachtig camerawerk, soms met een automatisch zoomende drone.
Maar wat is er gebeurd met de hoop op liefde en zelfontplooiing uit het begin van de film (of eigenlijk dus uit Unknown Pleasures)? De verweerde, teleurgestelde gezichten van Zhao Tao en Li Zhubin spreken boekdelen en vormen een pijnlijk contrast met hun jongere zelf uit de eerdere films. Via hen wordt Caught by the Tides een unieke reflectie op het verstrijken van de tijd, de transformatie van China en de vergankelijkheid van dromen en de liefde. Een variatie op Jia's bekende thema's, maar stiekem toch zoals hij eigenlijk nooit eerder gedaan heeft.
