in Recensies
Update:
Op het ethische en morele vlak maakt onze maatschappij onder invloed van conservatieve sentimenten steeds meer terugwerkende bewegingen. Onder het valse frame van woke is het voor steeds meer mensen noodzaak dat de minderheid in de pas van de meerderheid gaat lopen. Alsof het ondenkbaar is dat niet iedereen is en denkt zoals jij. Op het medisch psychologische vlak is er steeds meer aandacht en begrip voor uitzichtloos lijden, ongeacht wat de kortzichtige meerderheid ook raaskalt.
Desondanks is een vrijwillig levenseinde bij onmenselijke fysieke pijn geaccepteerd. Niemand wil het een ander aandoen om als kasplantje door het leven te moeten na een heftig ongeluk of lichamelijk falen. Euthanasie bij ernstig psychisch lijden is echter nog steeds een taboe. Gooi er elke dag een pilletje in of loop wekelijks leeg op de sofa van de psycholoog en zelfs patiënten met een geestelijke aandoening kunnen er weer even tegenaan.
Wat velen daarbij vergeten is dat het haast ondoenlijk is voor een psychisch redelijk gezond mens om zich te verplaatsen in iemand voor wie het (dagelijkse) leven een onneembare horde of een ware kwelling is. Daarom zijn boeken, documentaires en speelfilms over dit onderwerp zo ongelooflijk belangrijk en waardevol. Een recent op ware gebeurtenissen gestoeld voorbeeld is het dappere drama Witte Flits.
In dat speelfilmdebuut van Laura Hermanides was de beslissing van de hoofdpersoon om vrijwillig zijn leven te beëindigen al genomen. Zelfs het hele proces om het euthanasietraject in werking te stellen was al grotendeels bewandeld. De Telefilm En We Vliegen door de Dagen begint in een wat vroeger stadium. Twintiger Kaitlynn weet al dat ze zelf de regie wil over een waardig levenseinde, maar haar huisarts doet een stap terug.
Die durft de beslissing om haar patiënt te begeleiden in haar laatste momenten toch niet aan. Voor Kaitlynn begint dan de zoektocht naar een nieuwe laatste strohalm. Haar beste vriendin Jade heeft haar altijd gesteund in het proces. Ook al werpt ze zich ook op als pleitbezorger voor de onbegrepen ziel, die toch in al zijn of haar naïviteit weer roept dat er toch andere manieren dan de dood denkbaar zijn om het levensgeluk weer terug te vinden.
Voor Kaitlynn is dat geluk er nooit geweest. De En We Vliegen door de Dagen gaat niet al te diep in op de oorzaak en de geschiedenis van haar klachten. Ze weet simpelweg niet hoe het leven het hoofd te bieden, alsof dat zo simpel te begrijpen is. Samen met Jade vindt ze nog enige afleiding in het wedstrijdroeien, maar ook daar treffen ze een coach die het allemaal weigert te begrijpen. Via via stuiten de vriendinnen op een psychiater, die het uitvoeren van Kaitlynns laatste wens wellicht wel aandurft.
En We Vliegen door de Dagen is een moedige film, vooral vanuit het perspectief van Jade verteld. Zij heeft zich neergelegd bij de wens van haar bestie om te willen sterven, zelfs als dat betekent dat ze zich volledig moet voegen naar Kaitlynns grillen. Jade heeft niet alleen haar studie maar haar hele leven - dat zou moeten worden gedomineerd door het studenten- en uitgaansleven - op een laag pitje gezet. Of zoals ze het tegen potentieel datingmateriaal Stan verklaart: "op geen pitje".
Jade cijfert zichzelf compleet weg en Kaitlynns vader merkt op dat ze zelf weer eens moet gaan leven. Hoofdrolspeelster Frieda Barnhard vertolkt een complex personage dat niet verstookt is van enige gevoel voor theatraal drama. Kaitlynn kan het ene moment vrij rationeel zijn, maar een fractie van een seconde later compleet de weg kwijt zijn als dingen niet gaan hoe ze zich die had voorgesteld. Het stempel autisme lijkt hierbij de makkelijkste verklaring. Barnard oogt op momenten volkomen apathisch en zelfs egoïstisch.
Schrijvers Aliefka Bijlsma en Ellen Barendregt slaan soms wat stappen over. Met de wetenschap dat Kaitlynns besluit vaststaat en daar een heel proces aan vooraf is gegaan moeten we het doen. Net als bij Witte Flits wordt er veel tijd gespendeerd aan het feitelijke, haast technische proces naar een zelfgekozen einde. Onvermijdelijk gevolg is dat de emotionele impact van dit alles in het gedrang komt, want de kijker is wellicht nog niet zo ver. Schmidt weet dat enigszins te herpakken wanneer duidelijk wordt wat dit alles precies met Jade doet.
Terwijl de dagen voor Kaitlynn onaanvaardbare traag voorbij gaan, maar voor anderen voorbij vliegen, komt het einde van de tunnel en het licht dat daar gloort steeds dichterbij. Het resultaat is een emotionele film die, naast het thema van ondraaglijk psychisch lijden, toch ook vooral draait om de opofferingen van ware vriendschap. Als de verlossing nabij is, verzucht Kaitlynn dat de vriendinnen het moeten vieren. Voor Jade begint dan pas een tweede fase van een lang acceptatieproces.
En We Vliegen door de Dagen is te zien bij NPO Start.
