Il Boemo
Recensie

Il Boemo (2022)

De liefde voor de muziek van een vergeten Tsjechische componist klinkt door het haperende drama.

in Recensies
Leestijd: 2 min 31 sec
Regie: Petr Václav | Scenario: Petr Václav | Cast: Vojtech Dyk (Josef Myslivecek), Barbara Ronchi (Caterina Gabrielli), Elena Radonicich (Marchesa), Lana Vlady (Anna Fracassati), e.a. | Speelduur: 130 minuten | Jaar: 2022

Haast niemand kent nog de Tsjechische componist Josef Myslivecek (1737-1781), maar Il Boemo wil daar verandering in brengen. In zijn eigen tijd was hij een superster die een blijvende indruk maakte op Mozart, op zijn vierenveertigste overleed en in de vergetelheid raakte. De film baseert zich op de weinige bronnen over zijn leven en fantaseert er veel bij over rollebollen met verschillende vrouwen. Via slim netwerken moet de buitenstaander zijn kans grijpen in Italië, want showbusiness bestond ook in de achttiende eeuw.

De licht elliptische vertelling van deze biografische film blijft binnen het welbekende stramien van opkomst en ondergang. Van het aanmodderen als muziekleraar tot aan het noodgedwongen bedelen met een masker op, dat zijn door ziekte toegetakelde gezicht bedekt. Zo informeert regisseur Petr Václav niet alleen over het leven van Myslivecek zelf, maar ook over de tijd en omgeving waarin hij leefde. De aandacht gaat vooral uit naar het omhoogwerken in kringen die draaien om status.

In het weinige wat bekend is over Myslivecek zitten aanwijzingen voor een losbandig leven. Il Boemo grijpt dat vermoeden aan voor een breed scala aan affaires, waarin elke minnares met andere uitdagingen kampt in een vrouwonvriendelijke wereld. Zo kan de iconische operazangeres Caterina Gabrielli heel wat meer maken dan een barones, die een tragische liefdesgeschiedenis kent met Myslivecek. Maar ook Gabrielli kent zorgen om haar status vanwege het vrouw zijn, terwijl de koning van Napels juist weer achteloos de kleedkamers mag binnenlopen.

Zo krijgt de film een maatschappijkritische teint, terwijl het in dramatisch opzicht altijd verzorgd blijft met sobere decors voor statige figuren. Václav maakt weinig ruimte om de drijfveren en het creatieve proces van de componist te onderzoeken, de gedreven houding van Vojtech Dyk in de hoofdrol ten spijt. In plaats van te graven in de psychologie van een vreemdeling die heel Italië verovert met zijn brille, voelt Il Boemo bovenal aan als een historisch verantwoord document.

Een korte ontmoeting met een jonge Mozart voelt in eerste instantie aan als een kokette verwijzing. Maar wanneer Mysliveceks carrière achteruit gaat, krijgt die ontmoeting een krachtiger lading. Er valt niet te ontkomen aan een vergelijking met Amadeus, een biografische film over Mozart. Die laatste bouwt met enthousiasmerende fantasie en daardoor lak aan historische nauwkeurigheid aan een mythe rondom Mozart, terwijl Il Boemo meer gegrond blijft bij zijn onderwerp.

Beide films kennen een uitgesproken liefde voor de muziek van hun componisten. Mysliveceks opera's komen tot leven wanneer deze adembenemende montages begeleiden, waarin de zich noest omhoog werkende componist contrasteert met de verheven gelaatstrekken van de operazangers, waarvoor Václav professionals castte. Bovenal betovert echter niet-professional Barbara Ronchi als Gabrielli in haar uitdrukkingen vol overgave en pijn, die aangrijpend een ander verhaal tonen dan het aardse gekonkel van adellijken en rijken. Het drama van Il Boemo hapert, maar sleept wel mee in de bewondering voor een wellicht onterecht vergeten componist.