Een vrouw in de bloei van haar leven trekt zich terug in de schaduw van een vrouwenklooster. Haar vroomheid lijkt oprecht, maar dat wil niet zeggen dat de spoken van het verleden haar met rust zullen laten. The Great Silence maakt snel duidelijk dat Alma een last met zich meedraagt, maar doet er lang over om dramatisch tot de kern te komen.
"Waak over hem, maar laat hem wegblijven", prevelt Alma tijdens het gebed dat de film opent. De woorden zijn welgemeend, en toch voelt ze eigenlijk al aan dat haar halfbroer Erik elk moment bij het klooster aan kan kloppen. Zijn onvermijdelijke komst zorgt voor een onhoudbare situatie. Eriks verwijten aan het adres van zijn halfzus zijn niet van de lucht, de beerput van het verleden wordt opengetrokken en Alma's aanstaande inwijdingsceremonie staat ineens openlijk ter discussie.
Kloosters zijn in de filmgeschiedenis vaker plaatsen waar de hoofdpersonages met angst en twijfel kampen. In dramaklassiekers zoals The Nun's Story en La Religieuse bevragen Audrey Hepburn en Anna Karina hun geloof, en Ingmar Bergman maakte met Tystnaden (in het Nederlands Het Zwijgen óf De Grote Stilte, een naamgenoot dus) zijn meest uitgebeende en tegelijk verhulde film over het zwijgen van God. The Great Silence past op die manier in een lange traditie van ('nonnen')films over de existentiële spanning tussen vrijheid en gevangenschap.
Wel duurt het in het geval van The Great Silence vrij lang voordat die existentiële spanning overtuigend tot uitdrukking komt. De film is zo opgebouwd dat de precieze achtergrond van Alma's toetreding zich pas in de slokakte openbaart. Dat laatste is vanuit dramatisch oogpunt begrijpelijk en logisch, maar het zorgt er wel voor dat de twee hoofdpersonages tijdens de lange aanloop nog een stukje diepgang missen.
Vooral in het zwakkere middenstuk wordt teveel drama opgehangen aan het (in eerste instantie) oppervlakkig uitgewerkte conflict met Erik. Veel aandacht gaat uit naar diens zwartgallige, antireligieuze tirades, die de etiketten van het klooster op losse schroeven zetten en Alma een gevoel van plaatsvervangende schaamte bezorgen. Uiteindelijk blijken die tirades hooguit de opmaat naar het eigenlijke trauma, dat in aanloop naar de slokakte op een wat geforceerde, nachtmerrieachtige wijze doorschijnt.
Op gezette momenten gebruikt debuterend regisseuse Katrine Brocks de fysieke ruimte van het klooster namelijk als een soort spiegel waarin Alma haar demonen herkent. Een naargeestige nachtelijke reflectie van de sfeerverlichte binnenplaats gaat hand in hand met ontwikkelingen die metaforisch opgevat moeten worden: het dak lekt en moet vervangen worden, een demente kloosterbewoonster lijkt een zesde zintuig te hebben en op een zeker moment lijkt er zelfs bloed tussen het behang door te sijpelen (denk aan Darren Aronofsky's Mother!).
Vooral de interacties tussen de schichtige Erik en de demente kloosterbewoonster (een vrouw die door de nonnen wordt verzorgd) vallen uit de toon, en neigen zelfs naar exploitatie, omdat de serieuze diagnose van de vrouw puur wordt aangewend om haar als een verwarde waarzegster neer te kunnen zetten. Het personage doet sterk denken aan de helderziende vrouw uit Lars von Triers Riget. Ook in die miniserie is de centrale locatie (daar het ziekenhuis) een speeltuin van het onderbewuste, met als voornaamste verschil dat The Great Silence verder een conventioneel filmhuisdrama blijft.
De toevoeging van lichte horrorelementen is een dappere poging om het drama van een bescheiden genretwist te voorzien, maar ze brengen de film juist verder uit evenwicht. De invoelbare slotakte drukt overtuigend uit waar Alma al die tijd naar op zoek was, en raakt daarmee voor het eerst echt een gevoelige snaar. Het is dan ook jammer dat de scenaristen (Brocks in samenwerking met Marianne Lentz, die ook meewerkte aan het onlangs uitgebrachte The Quiet Migration) er niet in zijn geslaagd om de bepalende thema's - schuld, trauma en vergeving - scherper in de opbouw van het verhaal te verwerken.
Het is vooral aan hoofdrolspeelster Kristine Kujath Thorp te danken dat The Great Silence ondanks het gemankeerde script niet door de ondergrens zakt. Wie ook Sick of Myself (afgelopen voorjaar in de bioscoop) zag, moet flink schakelen: dit is weer een compleet andere rol van de actrice die (vooralsnog) via Scandinavische filmproducties behoorlijk aan de weg timmert. Het bredere 'Nordic Watching'-programma van distributeur September Film (gestart op 29 juni, zie ook het eerder genoemde The Quiet Migration biedt hoop dat we de komende jaren nog genoeg van volgroeide talenten zoals Thorp kunnen verwachten.
