Het grootste dier dat ooit geleefd heeft en gelukkig nog steeds leeft (zij het in minder groten getale) is de blauwe vinvis. De walvissoort steekt qua lengte zelfs de grootste dinosaurussen naar de kroon. Het immense dier heeft zeven magen, kan wel dertig meter lang worden en ruim honderdvijftig ton wegen. Het zeezoogdier boezemt daarmee ontzag in en staat symbool voor alles wat imposant is.
De blauwe vinvis is een van de walvissoorten die (helaas vrij kort) voorbijkomt in de natuurdocumentaire Whale Nation. De Franse regisseur Jean-Albert Lièvre, die eerder een documentaire over de Titanic maakte, heeft kosten noch moeite gespaard om het fascinerende leven van de walvis in beeld te brengen. De nadruk ligt sterk op de functie die de reusachtige zeedieren hebben in het in stand houden van de planeet. Niet voor niets laat de originele Franse titel zich vertalen als De Babysitters van de Planeet.
Rode draad is een aangespoelde bultrug. Het enorme dier is compleet hulpeloos als het door laag water op het strand terecht is gekomen. Zijn huid is gehavend door schrammen van gevechten - misschien wel menselijk handelen - en hij is bezaaid met zeepokken. De mensen die het dier op het strand hebben ontdekt proberen de bultrug nat te houden en bedekken hem met vochtige strandlakens. Zijn angstige oog aanschouwt het gebeuren, niet wetende dat de mensen het dier proberen uit te graven zodat de vloed hem weer terug aan de zee kan geven.
Lièvre, die de teksten schreef die de Vlaamse acteur Tom Waes ten gehore brengt, bezigt een bijzonder vertelstijl. Het komt gekunsteld over om Waes te horen spreken in de eerste persoon meervoud, alsof hij namens alle walvissen spreekt. Op educatief vlak is het magertjes en het commentaar springt van de hak op de tak. Een echte lijn is niet te ontwaren. Een filosofische inslag is Lièvre ook niet vreemd, want de walvis heeft in zijn optiek de gehele wereldgeschiedenis niet alleen aanschouwd maar zelfs compleet geabsorbeerd en gevormd.
Whale Nation kent meer kunstgrepen, zoals de vele beeldtrucjes. Soms levert dit dromerige taferelen op, bijvoorbeeld als Lièvre het wateroppervlak omkeert waardoor het lijkt alsof de walvissen boven het water zweven. Storender is de kunstgreep waardoor de dieren tussen de waterloze bergen doorzweven. Aan alles voel je dat Lièvre niet een standaard natuurdocumentaire heeft willen maken, maar het leidt de aandacht wel enorm af.
Het is namelijk een oogstrelend mooie documentaire die je op een groot scherm moet zien. Dan komt de verwondering het beste over. Want wie wist dat de potvis tot wel tot drie kilometer diep kan duiken en dat zijn bek ook nog eens fluorescerend oplicht om zijn prooi te lokken?
De wondere wereld van de walvis verdient alle aandacht van de wereld(zeeën), maar vooral ook een documentaire met meer focus en zonder opsmuk. Het is de makers te prijzen dat ze een creatieve aanpak kiezen, maar ze schieten er iets te ver in door.
