Regie: Monique Nolte| Scenario: Monique Nolte | Cast: Kees Momma, Willem Momma, Henriëtte Momma, Jasper Momma, Ellen Leteijn, Ghislaine Esselaar e.a. Speelduur: 105 minuten | Jaar: 2023

In 1998 gaf Monique Nolte met haar documentaire Trainman een inkijkje in het leven van Kees Momma, een man met autisme die het ouderlijk huis nooit verlaten heeft. In 2014 kwam ze met het vervolg Het Beste voor Kees. Negen jaar later komt Nolte met een derde documentaire, Kees Vliegt Uit. Een optimistische titel, misschien iets te optimistisch. Want dat uitvliegen blijkt erg ingewikkeld.

Na het voltooien van Het beste voor Kees is Nolte Kees blijven volgen en heeft in de afgelopen negen jaar genoeg materiaal verzameld om nog eens 105 minuten te vullen met zijn dagelijkse problemen. Zij verloor hem niet uit het oog en Andersom heeft Kees haar op de hoogte gehouden van zijn leven, zo blijkt uit de berichten aan haar die hij in de voice-over voorleest.

Zijn worstelingen blijken in de afgelopen jaren alleen maar toegenomen te zijn. Kees heeft misofonie en kan niet tegen geluiden als neuriën, smakken of slurpen. Hij maakt zich extreem zorgen over de verandering van het klimaat, iedere warme dag maakt hem panisch. Een gevoel dat Nolte benadrukt met dramatische beelden van smeltende ijsschotsen en een brandende zon tegenover een strakblauwe lucht.

Maar de grootste verandering heeft binnenshuis plaatsgevonden. Zijn ouders, beiden rond de negentig, gaan achteruit. Ter voorbereiding wat onvermijdelijk op een dag gaat gebeuren, is er voor Kees een huis gekocht. Kees Vliegt Uit maakt sprongen in de tijd om het proces van wennen aan een eigen woonplek en daarmee loskomen van zijn ouders vast te leggen. Kees is in de vijftig, maar maakt mee wat een tiener doorgaans meemaakt.

Kees zegt wat hij denkt en bepaalt ook wat er wel en niet op beeld komt. Hij kan feilloos uitleggen hoe hij zich voelt en waarom hij zich zo voelt. Of het nu gaat om oprecht enthousiasme of angst voor zelfmoordneigingen. Vaak laat hij de camera toe om zijn zorgen vast te leggen, maar hij zegt het ook gerust als hij er klaar mee is en de cameraploeg moet opsodemieteren. Ook heeft hij bepaald dat zijn vader niet teveel aan het woord moet zijn, want hij zegt vaak dingen die Kees niet aanstaan. De regisseur gehoorzaamd respectvol.

Het op zichzelf wonen brengt gevoelens van depressiviteit en eenzaamheid met zich mee. Stap voor stap probeert Kees aan zijn eigen "woonafdeling" te wennen, maar makkelijk is dat niet. Hij zoekt in het proces ook naar een vervanging voor zijn ouders, voor zijn moeder in het bijzonder. Misschien een vrijwilliger? Of zijn broer en diens partner? Kees is de wanhoop nabij en vloekt er ondertussen op los als de dingen niet lopen, zoals ze volgens hem zouden moeten lopen.

Nolte heeft met Kees Vliegt Uit opnieuw een ontroerend, maar ook schrijnend portret van een goudeerlijk persoon neergezet. Iemand die continu zichzelf reflecteert en zichzelf ook enorm in de weg zit. De documentair is wel wat aan de lange kant en valt regelmatig in herhaling. Maar ach, dat doet Kees ook.

Kees Vliegt Uit is te zien bij Videoland.