Is The Lighthouse een hele zware, serieuze film? Die indruk zou je zomaar kunnen krijgen als je het promotiemateriaal, van trailers tot interviews met de regisseur, en de hype die uit Amerika komt overwaaien, zou geloven. Maar The Lighthouse werkt op zijn best als absurdistische komedie, waarvan de grappen niet eens zo absurd zijn. The Lighthouse heeft namelijk net als de films van Yasujiro Ozu en Ingmar Bergman een heel serieuze reputatie maar ook een hoop scheetgrappen. De gelaagdheid van deze twee meesters bereikt regisseur Robert Eggers echter niet; The Lighthouse valt daarvoor op een gegeven moment teveel als los zand uit elkaar.
Eggers maakt met The Lighthouse zijn tweede film, nadat hij veel lof oogstte voor zijn debuut, de horrorfilm The VVitch. Deze film kreeg ondanks het (cult)succes in onder andere de Verenigde Staten en Engeland geen bioscooprelease in Nederland. Hij was één avond te zien op het Imagine Filmfestival in Amsterdam. The Lighthouse is een typische tweede film van een regisseur en schrijver wiens bescheiden debuut een flink succes was: Eggers' ambitie spat van het scherm af. Hij gaat af en toe helemaal los qua vorm en kan beschikken over twee heuse filmsterren: Robert Pattinson en Willem Dafoe.
Dafoe staat er met zijn markante voorkomen om bekend het vreemde en het vervreemdende niet te schuwen. Naast vele schurkenrollen in grote Hollywoodfilms kenmerkt zijn oeuvre zich ook door excentrieke films van mensen zoals David Lynch en Lars von Trier. Robert Pattinson heeft die reputatie allicht nog niet, maar ook hij is steeds meer in sterke (kleinere) films te zien zoals Good Time, High Life en het recente werk van David Cronenberg. Het lijkt erop dat zijn interesse steeds meer bij dit soort films ligt. Grote rollen in commerciële producties zoals het aanstaande The Batman zijn meer een middel om dat doel te bereiken.
De acteurs spelen twee vuurtorenwachters, één een ervaren rot en één een groentje, die op een klein eiland nabij de woeste kust van New England een maand lang de vuurtoren moeten bemannen. Langzamerhand wordt de situatie in en rondom de vuurtoren steeds vreemder en verontrustender. De mannen lijken dan weer de beste vrienden te worden en dan weer elkaars vijanden. Pattinsons personage Ephraim Winslow weet steeds minder goed de realiteit van dromen te onderscheiden. Of het nou om aangespoelde zeemeerminnen gaat of om meeuwen die het op hem gemunt lijken te hebben.
Naast de scheten van Dafoe is er ook letterlijke poep- en pieshumor, wanneer Pattinson hun primitieve 'wc' moet schoonmaken met flinke wind tegen. De overige humor komt van de surrealistische situaties, de archaïsche dialogen en de visuele stijl. Een stijl die duidelijk geïnspireerd is door het tijdperk van de stille film en de vroege geluidsfilm, met een beeldverhouding van vier bij drie, een zwart-wit kleurenpalet, versnelde stukjes slapstick en een expressief geluidsdesign dat net zo goed lijkt geïnspireerd door Shutter Island als door oude films. Verder zit de film vol verwijzingen naar ouder werk, van filmmakers zoals Carl Dreyer, Robert Flaherty en Paul Thomas Anderson en van schrijvers zoals Herman Melville en H.P. Lovecraft. Als verzameling van oude filmtechnieken en vertelstijlen in een nieuw, postmodern jasje doet The Lighthouse ook sterk denken aan het werk van de Canadees Guy Maddin.
Terwijl de film langzaamaan steeds gekker wordt, ontbreekt wel steeds meer een samenhangend idee achter alle verwijzingen en technieken. Anders gezegd: Eggers lijkt niet heel veel te zeggen te hebben met zijn unieke vorm en recreatie van een verleden dat alleen in de verbeelding bestaat. Dat maakt de suggestieve close-ups van oude machinerie er niet minder mooi op, maar er had wellicht ook meer in gezeten. Misschien keert de focus van The VVitch weer terug in zijn volgende project, de Vikingwraakfilm The Northman.
