Jojo Rabbit is een film over een tienjarig jochie aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Een Duits tienjarig jochie, welteverstaan. Hij weet dan ook niet beter of Hitler is aan de macht. Bij de Hitlerjugend gaan is voor hem net zo normaal als lid worden van de padvinders. Zoals zoveel tienjarige knulletjes heeft hij een denkbeeldig speelkameraadje. Eén met rijlaarzen aan, een rode band om zijn arm en een klein, borstelig snorretje onder zijn neus. Inderdaad, bij gebrek aan een aanwezige vader is zijn rolmodel Adolf Hitler ook zijn denkbeeldige vriendje.
De toon wordt al gelijk gezet in de openingsscène. Jojo staat samen met Hitler zijn Sieg Heils te oefenen totdat ze eindelijk met volle overtuiging eruit komen. Onder begeleiding van de Duitse Beatles-variant 'Komm gib mir deine Hand' zien we in navolging van Jojo's Hitlergroet eindeloze rijen Duitsers in zwart-wit de rechterhand opsteken, terwijl de namen van de cast over het beeld schuiven. Op het eerste gezicht een haast puberaal grapje, maar de achterliggende parallel van hordes meisjes die idolaat zijn van John Lennon en de zijnen op een manier die lijkt op Jojo's heldenverering van de nazitop is snel gevonden. Een puberale toon blijkt niet gezet, het is de satirische ondertoon die zich op maximaal volume meldt.
De boventoon blijft luchtig, het verhaal gaat immers over een tienjarig kind. Scarlett Johansson speelt een vrolijke, bijna wulpse moeder, die vooral erg druk is op haar werk en met het strikken van Jojo's veters. Kapitein Klenzendorf, die geacht wordt de plaatselijke Hitlerjugend te leiden, is meestal te dronken om door te hebben dat er kogels uit zijn pistool komen. En Joden? Die zijn in de beleving van Jojo een soort mythische wezens, met hoorntjes en telepathische krachten. Hij heeft wel een idee wat hij zou moeten doen mocht hij er ooit eentje in het echt zien, maar dat het ooit zover komt is uitgesloten. Tot er eentje op zolder blijkt te zitten achter het schot op de kamer van Jojo's overleden zus. Elsa is een slim en knap tienermeisje en als klap op de vuurpijl lijkt ze ook nog eens vriendelijk te zijn. De wereld op z'n kop.
Dit uiterst vernuftig opgezette verhaal, afkomstig uit het boek van de Vlaamse Nieuw-Zeelandse Christine Leunens, biedt alle ruimte voor rake satire. Taika Waititi vult dit verhaal aan met vlijmscherpe visuele symboliek en thematiek. Ondanks de kleurrijke Wes Anderson-achtige shots en composities wil de film je geen moment het idee geven dat Duitsland in 1944 een zorgeloze plek was. Want hoewel de echte gruwelen van de oorlog vaak onzichtbaar blijven binnen deze veilige kaders, blijven ze niet onmerkbaar. En zelfs de beschermde wereld van een tienjarige is niet gevrijwaard van het allesverslindende monster dat oorlog is. Lachen mag, lachen moet zelfs, maar er gaan mensen dood. Er is geen ontkomen of ontkennen aan.
Deze combinatie van speelsheid en wreedheid is wat Jojo Rabbit uiteindelijk zo ijzersterk maakt. Ja, als puntje bij paaltje komt is het een komedie. En wie na vijfenzeventig jaar nog steeds per definitie geen humor kan zien in een jong ventje dat huppelend met gestrekte rechterarm willekeurige voorbijgangers begroet, kan deze film maar beter overslaan. Maar nog nooit is een gitzwarte komedie zo kleurrijk geweest. Nog nooit is een grijns zo breed geweest na een stomp in de maag, ook al was die stomp hard genoeg om je hart in honderden scherven uiteen te laten spatten. Bij Jojo Rabbit zullen de tranen over de wangen biggelen van het lachen of van het huilen. Waarschijnlijk van allebei.
