Bijna twee jaar geleden werd Wonder Woman gevierd als een kleine mijlpaal in de filmgeschiedenis. Eindelijk een volwaardige film over een vrouwelijke superheld en nota bene geregisseerd door een vrouw. Dat hij prettig wegkeek zonder de feministische wortels van de titelfiguur te verloochenen, maakte de hype compleet. Toch was de grootste verrassing misschien wel dat de eerste geslaagde film over een superheldin gemaakt was door DC, wiens filmdivisie in de voorgaande jaren juist volop planken had misgeslagen. Daarmee had de concurrerende superheldenfabriek Marvel, die toen al jarenlang de wind in de zeilen had, voor het eerst het nakijken. Nu ook Marvel een film aflevert over een vrouwelijke superheld, lijkt van een vergelijkbare hype nauwelijks sprake. "Nou, daar is ie dan eindelijk. Was dat nou zo moeilijk?", lijkt de algemene reactie te zijn.
Misschien kunnen we de afwezigheid van een dergelijke jubelstemming beschouwen als een teken van vooruitgang. Wanneer de vrouwelijkheid van superhelden niet meer noemenswaardig is, is gelijkheid waarschijnlijk een stapje dichterbij gekomen. Maar het kan natuurlijk ook dat Marvel een dergelijke hype bewust niet stimuleert. Zo ontlopen ze namelijk de vraag waarom alle voorgaande twintig films op mannelijke schouders rustten en voor de vrouwelijke personages een partnerschap met de mannelijke titelheld het hoogst haalbare was (Black Widow in de tweede Captain America en The Wasp in de tweede Ant-Man). Het is dus verstandig dat de film nauwelijks aandacht vestigt op het geslacht van de hoofdpersoon.
Dat is ook wel enigszins toepasselijk, want in tegenstelling tot Wonder Woman is Carol Danvers (de echte naam van de titelfiguur) niet gecreëerd om te fungeren als feministisch icoon. Ze vervulde aanvankelijk meer een bijrol in de lange en gecompliceerde continuïteit van de Marvel-strips. Na veel omzwervingen onder de naam Ms. Marvel werd ze recent bevorderd tot Captain Marvel, een titel die in het verleden aan een mannelijk personage toebehoorde. Opvallend genoeg wordt die titel in de film nooit uitgesproken (wat trouwens niet anders was bij Wonder Woman in haar eerste film) en duikt ook de naam Carol Danvers pas na enige tijd op. Tot die tijd staat het hoofdpersonage bekend onder de naam Vers.
Ze begint de film als lid van een intergalactische taskforce die vecht in de strijd tegen de Skrulls, een ras van gedaanteveranderende aliens waarmee haar volk de Kree in oorlog is. Dat klinkt misschien erg ingewikkeld, maar het plot wordt een stuk simpeler wanneer Vers crasht op aarde (in haar woorden een 'shithole planet') waar ze in afwachting van haar teamleden een handvol Skrulls moet bevechten. Saillant detail: het is midden jaren negentig en Tony Stark verkoopt nog wapens, Steve Rogers ligt nog in het ijs en Bruce Banner kan nog gewoon in woede uitbarsten zonder kledingstukken te verliezen. Oftewel: geen superhelden beschikbaar. Aldus slaat Vers de handen ineen met S.H.I.E.L.D.-agent Nick Fury, die in de vroege Marvel-films essentieel was om de Avengers tot een team te smeden, maar anderhalf decennium daarvoor nog belast is met stukken alledaagsere veiligheidskwesties.
Met Fury heeft de film een stevige troef handen. Vertolker Samuel L. Jackson is altijd een fijne verschijning geweest in de Marvel-films (God mag weten waarom hij na Avengers: Age of Ultron ineens jaren aan de zijlijn moest staan) en krijgt nu eindelijk een volwaardige rol die nauwelijks onderdoet voor die van het titelpersonage. Brie Larsson is daarin prima op dreef, maar het zijn vooral haar scènes met Jackson die de film leven geven. Om de acteur te tonen zoals hij er vijfentwintig jaar geleden uitzag (bij menig filmliefhebber goed bekend), wordt Marvels digitale verjongingstechnologie benut. De resultaten daarvan waren voorheen al opvallend goed, maar bleven altijd wijselijk beperkt tot een enkele scène. Klaarblijkelijk zijn er onlangs flinke stappen gemaakt, want Jackson oogt de gehele film zeer overtuigend als zijn jongere zelf en daalt nooit af naar de 'uncanny valley'.
De film weet een hoop te doen met zijn jarennegentigsetting. Zo verschaft dit decennium een lekker afwijkende esthetiek (Vers' geavanceerde thuisplaneet contrasteert een stuk beter met de relatieve eenvoud van de jaren negentig dan met de mild futuristische look van veel in het heden gesitueerde Marvel-films) en worden veel dingen die kijkers zich uit deze periode zich zullen herinneren op geestige wijze ingezet. Het is misschien wat gemakzuchtig om humor te destilleren uit door de tijd ingehaalde technologie, maar probeer maar eens niet te grinniken wanneer een cd-rom met belangrijke informatie moet worden ingeladen, waardoor diverse hoofdpersonages een halve minuut ongeduldig naar het scherm van een Windows 95-computer zitten te staren.
Ook in de actie wordt geleund op een aangename retrostijl, zoals een lekker overzichtelijke autoachtervolging en een heerlijk lowtech gevecht in en op een metro. Maar Captain Marvel nestelt zich vooral in het decennium met zijn opzet. Het partnerschap tussen de twee hoofdpersonen zorgt namelijk voor associaties met actiefilms uit de jaren negentig waarin Samuel L. Jackson eveneens opgescheept raakte met een tegenpool met wie hij snedige teksten mocht uitwisselen. Daarvan is The Long Kiss Goodnight waarschijnlijk de meest voor de hand liggende titel, aangezien in Captain Marvel eveneens wordt gegraven in de troebele geschiedenis van de vrouwelijke hoofdpersoon. Vers heeft namelijk geen kennis van haar verleden, maar komt er tijdens haar verblijf op aarde achter dat ze niet altijd een bovenmenselijke superheldin was.
Captain Marvel wijkt daarmee op een redelijke wijze af van de nogal platgetreden superheldenpaden. Ditmaal hebben we namelijk een hoofdpersonage dat al bij aanvang haar bovenmenselijke krachten onder controle heeft, maar juist geen weet heeft van haar menselijke kant. De film werkt daarmee als een binnenstebuiten gekeerde The Matrix. In die film omarmt de hoofdpersoon zijn messiaanse status met de woorden: "My name is Neo." Een verwerping van zijn geboortenaam, die eigenlijk een slavennaam is. In Captain Marvel horen we de heldin in een climactische scène juist opstandig terugbijten: "My name is Carol." Het zegt iets over hoe Marvel zijn superhelden de wereld in stuurt: prima als je bovenmenselijke dingen gaat verrichten, maar zorg er alsjeblieft wel gewoon voor dat je een mens blijft.
