Deze week wordt duidelijk welke (politieke) wind er door Frankrijk gaat waaien. Van de vele presidentskandidaten die vechten om het Élyssée is Marine le Pen veruit het meest omstreden. Ook al heeft ze zich gedistantieerd van haar nog fellere papa Jean-Marie, Le Pen zorgde afgelopen week nog voor ophef vanwege haar uitspraken over de razzia bij het Vélodrome d'Hiver in 1942.
De timing van de Nederlandse distributeurs om het lichtsatirische dramaChez Nous juist nu in ons land uit te brengen is uiteraard bewust. Er bestaat geen twijfel over de vraag op wie de rechtsgeoriënteerde politica Agnès Dorgelle gebaseerd is. Het is niet verwonderlijk dat al voor de release het Front National grote kritiek uitte op de thematiek en vooral de sterke parallellen in Chez Nous.
De Engelse titel van Lucas Belvauxs project luidt This Is Our Land, nou dan weet je het wel zo'n beetje. Agnès is een populist pur sang, maar heeft afstand genomen van de partij van haar vader. De politica volgt haar eigen koers met haar partij. Verpleegster Pauline woont in een kleine gemeenschap in het noorden van Frankrijk en wordt door een arts met wie ze al jarenlang bevriend is en die ze als een tweede vader ziet, overgehaald om de lijsttrekker te worden voor de gemeenteraadsverkiezingen voor de partij van Agnès. Pauline stemt aarzelend in met bezoekjes aan een partijbijeenkomst, maar wordt al snel ingepakt door het charismatische blonde boegbeeld.
Belvaux legt wel zeer duidelijk de vinger op de zere plek. Zoals ook in ons land het geval is met de PVV, draait de partij van Agnès slechts om één persoon. Alle andere leden, zoals verpleegster Pauline, lijken marionetten. De leidster bedient zich van klare taal, mist echter nuance en feitelijke onderbouwing, maar appelleert hiermee aan de onderbuikgevoelens van velen. Ook bij haar zijn migratie en de islam speerpunten.
Belvaux excelleert vooral in de eerste akte, waarin hij zijn Pauline langzaam warm laat lopen voor de idealen van Agnès. Aan haar partij kleeft een schaamtegevoel, omdat het duidelijk is dat de beweging niet 'comme il faut' is, maar de bevriende arts bagatelliseert het voortdurend. De onervaren en onwetende Pauline moet de politieke beweging met eigen ogen ervaren. De sterke retoriek en overtuigingskracht van Agnès doen de rest.
Pauline is een belangrijk symbool, namelijk de gewone, betrokken en hardwerkende Française die je buurvrouw had kunnen zijn. Dat ze tijdens de campagne voor de gemeenteraad nauwelijks een woord kan of hoeft uit te brengen, is van ondergeschikt belang. Agnès haalt voor haar de kastanjes wel uit het vuur. Toch eisen Paulines politieke aspiraties een flinke tol op haar privéleven en het moederschap.
Het lukt Belvaux niet helemaal om tot de essentie door te dringen. Hierdoor blijft hij grotendeels steken in de sterke opening en rake vergelijkingen met de politieke werkelijkheid waar heel Europa mee worstelt. Het was ook niet zo'n krachtige zet om Pauline een relatie aan te laten gaan met de voetbaltrainer van haar zoontje die er overduidelijke neonazistische sympathieën op nahoudt.
De dubieuze praktijken van deze man en zijn ware aard krijgen te veel de overhand. Bovendien schuilt nu juist het gevaar niet in de overduidelijk foute politieke voorkeuren, maar juist in de nuances tussen wat nog acceptabel is en waar een norm overschreden wordt. Een van de voornaamste redenen dat de internationale politieke orde geen vat krijgt op mensen als Le Pen, Trump of Wilders is nu juist de vele grijstinten die hun bewegingen kennen. Desondanks is Chez Nous een geslaagd Frans drama over de vat die het populisme kan hebben op de vertwijfelde burger.
