Geen rollercoaster van drugs, seks en overdadige feestjes met dwergwerpen ditmaal. Noch een bloedige strijd tussen vloekende en tierende agenten en gangsters van Ierse of Italiaanse komaf. In plaats daarvan keert Scorsese terug naar het onderwerp dat sinds The Last Temptation of Christ vooral als kanttekening in zijn speelfilms te bespeuren was: het christendom. Onder de oppervlakte bleef het geloof de katholieke regisseur altijd bezighouden. Zijn plannen voor deze verfilming dateren al van eind jaren tachtig, nadat hij de roman Stilte van Shusako Endo voor het eerst gelezen had. Dankzij het script dat de essentie van de roman knap trouw blijft en de - terecht voor een Oscar genomineerde - sfeervolle cinematografie, is Silence een confronterende kijkervaring geworden.
Het is het jaar 1633 van Onze Heer, wanneer priester Rodrigues en zijn compagnon Garupe hun thuisland Portugal verruilen voor Japan voor een gevaarlijke missie. Ze willen hun leermeester Ferreira, die zijn geloof zou hebben verzaakt, opsporen en de Japanse christenen bijstaan in een tijd waarin wrede vervolgingen aan de orde van de dag zijn. Blootgesteld aan deze vijandige omgeving, wordt het eens zo rotsvaste vertrouwen van de padres steeds verder op de proef gesteld. Het ware strijdveld wordt al snel de innerlijke worsteling van Rodrigues, waarin hij de betekenis van geloof en afvalligheid, moed en lafheid opnieuw leert definiëren. Gedurende dit proces wordt hij continue op symbolische wijze geconfronteerd met zowel Jezus, wiens beeltenis met regelmaat op onverwachte plekken aan hem verschijnt, als met een Judas, in de vorm van de Japanse gids Kichijiro die hem te pas en te onpas blijft achtervolgen.
Scorsese werkt graag met dezelfde acteurs, maar in Silencezijn weinig bekende gezichten te bekennen. Alleen Liam Neeson maakt na Gangs of New York voor de tweede maal zijn opwachting. En met verve. Neeson maakt indruk met de subtiele combinatie van schaamte en berusting die van zijn gezicht zijn af te lezen, op het moment dat padre Ferreira zijn oud-leerling onder ogen moet komen. De sterke rol van Andrew Garfield verbleekt er zelfs even bij.
Dialogen zijn spaarzaam in Silence, zeker in vergelijking met Scorseses eerdere films. De krachtige camerabeelden krijgen de ruimte om te spreken, ondersteund door steeds terugkerende voice-overs waarin Rodrigues fluisterend zijn gedachten en gebeden deelt. Het doet in de verte zelfs een beetje denken aan de filosofische overpeinzingen die Terrence Malick graag in zijn werk monteert. De sfeervolle cinematografie toont een veelvoud van prachtige landschappen en modderige dorpjes gehuld in dikke mist, en nachtelijke ontmoetingen onder de rode gloed van brandende fakkels. Het contrast tussen de schilderachtige schoonheid van de beelden en de wreedheid van de gebeurtenissen versterkt het effect van beide. Iedereen die Scorseses klassiekers Goodfellas en the Departed heeft gezien, hoeft niet verteld te worden dat de regisseur niet terugdeinst voor een (over)dosis geweld. In Silence is echter nergens sprake van kwistig- of willekeurigheid. Iedere fysieke pijniging, bedacht door de sluwe inquisiteur Inoue, brengt hier ook een emotionele en mentale slag met zich mee. Zo dienen de ironisch stijlvol gefilmde folteringen niet alleen het verhaal zelf, waarin de inquisiteur langzaam maar zeker scheurtjes in het geloof van vader Rodrigues brengt, maar ook de beleving ervan.
Ondanks de duidelijke christelijke grondslag, heeft Silence de potentie om ook de interesse van niet-gelovigen vast te houden. Binnen de rode lijn van religie behandelt Scorsese universele thema's zoals compassie en vergiffenis, moed en lafheid, en schaamte en opoffering. Via antagonisten als Inoue en een zelfgenoegzame tolk, wordt ook kritiek geuit op de - imperialistische - expansiedrift van het christelijke geloof door de missionarissen. Silence is - niet alleen in die zin - een bijzonder getrouwe verfilming van het boek van Shusaku Endo uit 1966. De schrijver, een Japanse christen, weet op bewonderenswaardige wijze beide zijden van de strijd tot leven te brengen, en de grenzen tussen 'goed' en 'slecht' te vervagen. Deze beschouwende benadering heeft Scorsese op knappe wijze naar het scherm vertaald. Gelovigen en 'heidenen' zullen de film ongetwijfeld anders beleven, maar beiden krijgen genoeg stof tot nadenken. De kleine, maar significante aanpassing die de regisseur aan het slot aanbracht, zal echter meer resoneren bij de eerste groep.
